Нi звычайнай усмешкi, нi ўпартасцi не пачула яна ў яго словах.

Ён паклаў сваю руку ёй на плячо, нiбыта вясёлы танец пачаўся зараз, i яны пачалi кружыцца.

Яна пачырванела, разгублена гледзячы на яго. Пяшчотная ўсмешка асвятлiла яе твар, напоўнiла вочы i вусны. I, нiчога не баючыся, яна таксама падняла сваю руку. Яна зусiм забылася на свае крыўды, i некалькi секунд яе перапэцканая худая рука ляжала на яго плячы.

Раптам Фiлька абняў абаiх. Ён запытальна глядзеў то на Таню, то на Колю, i бестурботны яго твар у гэты раз не выяўляў радасцi.

- Памiрылiся, значыць, - гучна сказаў ён.

Таня зняла руку з пляча Колi i апусцiла.

- Глупства ты гаворыш, Фiлька! - сказала яна, пачырванеўшы яшчэ больш. Ён толькi прасiў мяне, каб я запрасiла яго да сябе заўтра на свята. Але я не запрашаю. А наогул, няхай прыйдзе, калi яму так ужо хочацца.

- Так, так, -злёгку ўздыхнуў Фiлька, - заўтра Новы год, я памятаю - гэта тваё свята. Я прыйду да цябе з бацькам, ён прасiў мяне. Можна?

- Прыходзь, - паспешлiва сказала Таня. - Можа, у мяне не будзе сумна. Прыходзь, - сказала яна i Колю, дакрануўшыся да яго рукава.

Фiлька з сiлай працiснуўся памiж iмi, а за iм натоўп, якi iмкнуўся наперад, як шырокая рака, развёў iх.

XIV

Навагодняя ноч прыходзiла ў горад заўсёды цiхая, без завей, парой з чыстым небам, часам з тонкай iмглой, што загаралася ад кожнага мiгцення зоркi. А вышэй за гэтую iмглу, над ёй, у вялiзным на паўнеба крузе, хадзiў па сваёй дарозе месяц.

Гэтую ноч Таня любiла болей, чым самую цёплую ўлетку. Гэтай ноччу ёй дазвалялася не спаць. Гэта было яе свята. Свята ёсць свята, калi яно тваё i калi вакол цябе таксама радуюцца. А ў гэтую ноч у горадзе нiхто не спаў. Снег скiдвалi з тратуараў на дарогу i хадзiлi адзiн да аднаго ў госцi, i ўначы чулiся песнi, рыпелi крокi па снезе.

У гэты дзень мацi нiколi не працавала, i Таня, прыйшоўшы са школы, яшчэ з парога крычала:

- Стойце, без мяне пiражкоў не рабiце!

А мацi стаiць пасярод пакоя, i рукi ў яе выпацканы цестам. Яна адводзiць iх назад, як два крылы, якiя гатовы падняць яе ў паветра. Але мацi застаецца на зямлi. Яна нахiляецца да Танi, цалуе яе ў лоб i кажа ёй:

- Са святам цябе, Таня, з вакацыямi. А мы яшчэ нiчога не пачыналi рабiць, чакаем цябе.

Таня, кiнуўшы кнiгi на палiцу, спяшалася надзець сваю старэнькую ў чорных мушках сукенку. Яна ледзьве надзявала яе. Яе падрослае за год цела напаўняла яе, як вецер, што дзьме ў ветразь са спрыяльнага боку. I мацi, гледзячы на Танiны плечы, пачынала кiваць галавой:

- Вялiкая, вялiкая!

А Таня, не баючыся запэцкацца ў цесце, хапала яе ззаду за рукi i, падняўшы невысока ад зямлi, праносiла праз увесь пакой.

- Ты надарвешся! - крычала спалохана мацi.

Але мацi была лёгкая. Лягчэй вязанкi сухой травы была гэтая ноша для Танi.

Яна асцярожна апускала яе на падлогу, i абедзве глядзелi, сумеўшыся, на старую, што стаяла ў дзвярах.

- Падурнелi абедзве, - гаварыла старая, - забылiся на цеста!

I тады надыходзiлi самыя прыемныя гадзiны. Усё, што ўвечары Таня пiла i ела i чым частавала сяброў, - усё яна рабiла сама. Яна церла чорнае зерне маку, выцiскаючы з яго белы сок, падобны на малако адуванчыка. Яна бегала штохвiлiны ў кладоўку. А ў кладоўцы такi страшэнны холад! Усё змерзлася. Усе рэчывы змянiлi свой выгляд, свой стан, на якi асудзiла iх прырода. Мяса было цвёрдае, як камень. Таня пiлавала яго маленькай пiлкай. А малако кавалкамi ляжала на палiцы. Таня крышыла яго нажом, а з-пад нажа сыпалiся ёй на рукi доўгiя валокны i пыл, падобны на пыл канiфолi. Потым яна прыносiла хлеб. Ён сiвеў у кладоўцы, як стары. З кожнай яго поры веяла смерцю. Але Таня ведала, што ён жывы, што ўсё жыве ў яе кладоўцы. Нiшто не памерла. Яна ставiла мяса i хлеб на агонь i давала iм жыццё. I мяса мякчэла, пускаючы сок, малако пакрывалася пенай, i хлеб пачынаў дыхаць.

Потым Таня хадзiла на лыжах у гай. Яна збягала па палогаму схiлу ўнiз, дзе з-пад снегу былi бачны толькi вярхушкi маладзенькiх пiхтаў. Яна выбiрала адну, самую маладую, хвоя якой была больш блакiтная. Яна зразала яе вострым нажом i на плячах прыносiла дахаты.

Гэта было маленькае дрэўца, якое Таня ставiла на табурэт. Але i на маленькай пiхце знаходзiла яна некалькi кропель смалы, якую любiла жаваць. I пах гэтай смалы доўга жыў у хаце.

Упрыгожанняў на пiхце было мала: яе блакiтная хвоя, на якой блiшчала ад свечак канiцель, па галiнах спаўзалi срэбныя танкi, залатыя зоркi спускалiся на парашутах унiз. Вось i ўсё.

Але як добра было ў гэты шчаслiвы дзень! Заходзiлi госцi, i Таня радавалася сябрам. А мацi заводзiла для iх патэфон, якi прыносiла з сабой з бальнiцы.

I сёння павiнна быць не горш. Прыйдзе iх бацька, прыйдзе Коля... Цi прыйдзе ён?

"Я, здаецца, пакрыўдзiла яго зноў, - падумала Таня. - Навошта? Якая дзiўная iстота чалавек, калi два словы, сказаныя дурным хлопчыкам Фiлькам, могуць замуцiць ягоную радасць, затрымаць добрыя словы, што гатовы вырвацца з сэрца, спынiць працягнутую для сяброўства руку!"

Танi захацелася паглядзець на сваё плячо, дзе нядаўна некалькi секунд ляжала рука Колi. Нiякага знаку не было на плячы.

Але затое, павярнуўшы галаву, убачыла яна мацi, што ўважлiва глядзела на яе.

Мацi трымала яе дзённiк - школьную ведамасць. Не ўсё было ў гэтым сшытку так выдатна, як раней, але мацi ў гэты раз маўчала. I позiрк яе, звернуты да дачкi, быў задумлiвы i жаласлiвы, нiбы разглядвала яна не Таню, а маленькую iстоту, якую некалi гушкала на каленях.

Мацi была ўжо апранута ў святочную сукенку з чорнага шоўку. I як стройна трымалася сёння яе галава, якiмi цяжкiмi i блiскучымi былi валасы на патылiцы! Хiба ёсць у свеце чалавек, прыгажэйшы i мiлейшы за яе?

"Як не можа зразумець гэта бацька?" - падумала Таня.

Некалькi ватных пушынак прычапiлiся да сукенкi мацi. Таня садзьмула iх сваiм дыханнем.

- Хутка прыйдзе бацька, - сказала яна.

- Так, я чакаю, - сказала мацi, - i Надзея Пятроўна прыйдзе. Я прасiла яе прыйсцi.

- Лепш бы яна не прыходзiла! - мiжволi ўсклiкнула Таня.

- Чаму, Таня? - запытала мацi.

- Не трэба.

- Чаму ж усё-такi, неразумнае дзiця?

Але замест адказу Таня пакружыла мацi вакол свайго маленькага дрэўца, увесь час баючыся, што, можа стацца, i дарослыя прыкiдваюцца таксама, як i дзецi: яна кружыла яе доўга.

Рып крокаў i тупат на ганку спынiў iх гульню.