Але Таня не хацела есцi.

Яна занесла ў хату сваю торбачку, пахадзiла па цiхiх пакоях, пакратала кнiгi на палiцы.

Так, нянька гаварыла праўду. Як часта Таня заставалася адна гаспадыняй свайго часу i жаданняў. I толькi яна адна ведала, як гэтая свабода абрыдала ёй. У яе нi сясцёр, нi братоў. I мацi часта не было дома. Грудзi напаўняе пачуццё горкай пяшчоты, ад якога на вачах з'яўляюцца слёзы. Адкуль яно? Можа, гэта пах рук i твару мацi, яе вопраткi. альбо гэта яе погляд, памякчэлы ад пастаяннай турботы, якую Таня носiць у сваёй памяцi ўсюды i заўсёды?

Раней, бывала, як мацi збiралася з дому, Таня плакала, а зараз думала пра яе з бесперастаннай пяшчотай.

Яна не запыталася ў нянькi, цi скора вернецца мацi. Яна толькi паглядзела на яе рэчы ў шафе, пасядзела на яе ложку i выйшла ў двор. Трэба было нарэшце неяк прыладзiць кветкi, якiя яна выкапала ў лесе на балацiне.

- Але ж на дварэ восень, Таня! - здзiвiлася нянька. - Якiя ж цяпер кветкi?

- Ну, якая ж восень! Глядзi, - адказала Таня.

Восень, як заўсёды, праходзiла над горадам без туману. Навакольныя горы, як i вясной, цямнелi ад хвой, i сонца доўга не схiлялася над лясамi, i доўга ў дворыках пад вокнамi цвiлi буйныя без паху кветкi.

На самай справе, можа, i саранкi пастаяць яшчэ трохi. А калi пасохнуць, то каранi iх захаваюцца ў зямлi.

I Таня шырокiм нажом выкапала ў зямлi некалькi ямак на градцы i пасадзiла саранкi.

Тыгр хадзiў памiж градак i абнюхваў iх. А потым падняў сваю вялiкую галаву i глянуў угару на плот. Таня таксама паглядзела туды.

На плоце сядзеў Фiлька. Ён быў босы, у адной майцы, без гальштука, i твар яго гарэў ад хвалявання.

- Таня, - выгукнуў ён, - бяжы хутчэй да нас! Бацька падарыў мне сапраўдных ездавых сабак.

Але Таня не кiнула капаць, рукi яе былi чорныя ад зямлi, твар iльснiўся.

- Не можа быць, - адказвала яна, - ты манiш. Калi ён паспеў гэта зрабiць? Мы ж сёння разам прыйшлi ў горад.

- Гэта праўда, - сказаў Фiлька. - Ён прывёў iх у горад яшчэ тры днi назад i трымаў у гаспадынi ў хляве. Ён падарыў iх мне i клiча, каб ты паглядзела.

Таня ўважлiва паглядзела на Фiльку.

Зрэшты, гэта магло быць i праўдай. Дораць жа дзецям такiя рэчы, пра якiя яны мараць. I робяць iм падарункi бацькi, як яна пра гэта чытала.

Яна кiнула нож на градку i выйшла за вароты на вулiцу.

Фiлька жыў праз двор. Яго вароты былi зачынены.

Ён адчынiў iх перад Таняй, i яна ўбачыла сабак.

Побач з сабакамi на зямлi сядзеў Фiлькаў бацька i курыў. Люлечка яго хрыпела гучна, як i ў лесе ля вогнiшча, а твар яго быў прыветны. Алень стаяў, прывязаны да плота. А сабакi ляжалi ўсе разам, з круглымi хвастамi, сапраўдныя лайкi. Не падымаючы вострых пыс, выцягнутых на зямлi, яны па-воўчы глядзелi на Таню.

Паляўнiчы засланiў яе ад звяроў.

- Яны злыя, друга, - сказаў ён.

А Фiлька дадаў:

- Гэта табе не аўстралiйскi сабака дзiнга.

- Я добра ведаю такiх сабак, - сказала Таня. - Але ж гэта не дзiкi сабака дзiнга. Калi ласка, запражыце iх.

Паляўнiчы быў крыху азадачаны. Запрэгчы сабак улетку? Гэта была такая неразумная забава. Але i сын папрасiў. I паляўнiчы вынес з хлява лёгкую нарту i вупраж i падняў сабак на ногi. Забурчаўшы, сабакi паднялiся.

А Таня залюбавалася iх прыгожай вупражжу, зробленай з сукна i скуры. Султанчыкi на галовах сабак развявалiся, як белыя мяцёлкi павейнiка.

- Якi багаты падарунак, - сказала Таня.

Паляўнiчы быў рады пахвале сваёй бацькоўскай шчодрасцi, хаця выказала яе ўсяго толькi дзяўчынка.

Яны пасядзелi ў нарце, i Таня патрымала каюр - доўгую палку з ясеню, акаваную на канцы жалезам.

Сабакi круцiлiся, налягаючы на заднiя ногi, - збiралiся бегчы, цягнуць нарту па голай зямлi. Паляўнiчы даў iм за старанне юколу. Ён дастаў з-за пазухi яшчэ дзве сушаныя рыбкi, дзве маленькiя карушкi, зiхоткiя на сонцы, працягнуў iх сыну i Танi. Фiлька пачаў гучна грызцi, а Таня адмовiлася. Але скончылася тым, што i яна з'ела сваю рыбку.

Паляўнiчы пачаў збiрацца ў дарогу. Пара было пакiнуць гэты горад, дзе яго алень цэлы дзень стаяў някормлены. Ён загнаў сабак у хлеў i распрог там нарту. Потым адвязаў ад плота аленя i даў яму з далонi солi. Паклажа была гатова даўно.

За варотамi паляўнiчы развiтаўся з дзецьмi.

Ён падаў Танi руку, спачатку адну, потым другую, як падаюць на развiтанне суседу, i запрасiў па снезе прыехаць на сабаках у госцi.

Сына абняў за плечы.

- Будзь, калi зможаш, добрым паляўнiчым i вучоным, - сказаў ён. - I, вiдаць, успомнiўшы скаргi начальнiка на сына, дадаў задуменна: - I насi сваю хустку на шыi, як гэта трэба.

Вось ён падышоў да павароту, ведучы аленя за повад, i павярнуўся яшчэ раз. Яго цёмны твар, нiбыта зроблены з дрэва, i здалёк здаваўся прыветным. I Танi стала шкада, што ён так хутка знiк.

- Добры ў цябе бацька, Фiлька, - сказала яна ў роздуме.

- I я яго люблю, калi не б'ецца.

- Хiба ён бiў цябе калi-небудзь?

- Вельмi рэдка, i толькi тады, калi п'яны.

- Вось як! - Таня пакiвала галавой.

- А твой бацька хiба цябе нiколi не бiў? I дзе ён? Я нiколi яго не бачыў.

Таня паглядзела яму ў вочы - цi няма там цiкавасцi альбо ўсмешкi. Яна нiколi не гаварыла з iм пра свайго бацьку.

Але Фiлька глядзеў ёй проста ў твар, i ў вачах яго была адна прастадушнасць.

- Нiколi, - сказала яна, - ён мяне не бiў.

- Ты, мусiць, вельмi любiш яго.

- Не, не люблю, - адказала Таня.

- Вось як, - прамовiў у сваю чаргу Фiлька. I, памаўчаўшы крыху, крануў Таню за рукаў: - Чаму?

Таня нахмурылася.

I адразу ж у Фiлькi скончылiся ўсе словы, быццам яму адрэзалi язык. Здавалася, нiколi ўжо ён нiчога не запытае ў яе.

Але раптоўна Таня пачырванела.

- Я яго не ведаю зусiм.

- Хiба ён памёр?

Таня павольна пакiвала галавой.

- Дык дзе ж ён?

- Далёка, вельмi далёка. Можа, нават за акiянам.

- Значыць, у Амерыцы?

Таня кiўнула галавой.

- Я ўгадаў!.. У Амерыцы? - паўтарыў Фiлька.

Таня моўчкi павяла галавой справа налева.

- Дык дзе ж ён? - спытаў Фiлька.

Тоўстыя губы Фiлькi адтапырылiся. Па праўдзе кажучы, Таня здзiвiла яго.

- А ты ведаеш, дзе Алжыр i Тунiс?

- Ведаю. У Афрыцы. Значыць, ён там?

Таня зноў адмоўна закiвала галавой, гэтым разам з большым сумам, чым раней.

- Не, Фiлька. Ведаеш, ёсць такая краiна - Марасейка.

- Марасейка? - паўтарыў за ёй задуменна Фiлька. Гэтая назва спадабалася яму. - Вiдаць, прыгожая краiна - Марасейка.