Але трэба было заняцца чымсьцi важнейшым за гэту рану. Будовай бар'ера.

Ён зноў падышоў да бар'ера, выцягнуўшы ўперад рукi. Ён знайшоў бар'ер i, упiраючыся ў яго адной рукой, кiнуў у яго жменю пяску. Пясок праляцеў наскрозь, а яго рука - не.

Арганiка i неарганiка? Не, таму што праз бар'ер праляцела мёртвая яшчарка, а яшчарка, нават мёртвая, - гэта ўсё роўна арганiка. А раслiна? Ён адламаў сучок i торкнуў iм у бар'ер. Сучок прайшоў наскрозь, але калi да бар'ера дакранулiся яго пальцы, якiя сцiскалi сучок, яны не прайшлi.

Значыць, Карсана бар'ер не прапускае, i Прышэльца таксама. А камянi, пясок, мёртвую яшчарку...

А жывая яшчарка? Ён пачаў паляваць на iх пад кустамi i хутка злавiў адну. Ён асцярожна кiнуў ёю ў бар'ер, i яна адляцела назад i пабегла прэч па блакiтным пяску.

Наколькi можна было меркаваць, гэта быў канчатковы адказ. Бар'ер перагароджваў шлях жывым iстотам. Нежывое i неарганiчнае рэчыва маглi пранiкаць праз яго.

Высветлiўшы гэта, Карсан зноў паглядзеў на сваю параненую нагу. Кроў iшла слабей - гэта значыла, што яму не трэба думаць пра турнiкет. Але трэба было знайсцi крыху вады, каб абмыць рану.

Пры думцы пра ваду ён зразумеў, што страшна хоча пiць. Калi схватка зацягнецца, рана цi позна неабходна будзе знайсцi ваду.

Накульгваючы, ён пачаў абход сваёй паловы арэны. Кранаючыся бар'ера адной рукой, ён дайшоў да паўкруглай сцяны. Яна была бачная - зблiзку яна здавалася шэра-блакiтнай - а навобмацк была акурат такая, як i бар'ер.

Карсан на ўсякi выпадак кiнуў у яе жменю пяску, - пясок прайшоў наскрозь i знiк з вачэй. Значыць, паўкруглая сцяна - гэта таксама сiлавое поле. Але суцэльнае, а не празрыстае, як бар'ер.

Ён пайшоў уздоўж сцяны, пакуль не вярнуўся да бар'ера, а потым уздоўж бар'ера да таго месца, з якога пачаў. Вады не было i следу.

Занепакоены, ён пачаў хадзiць улукаткi памiж бар'ерам i сцяной, уважлiва разглядаючы прастору памiж iмi.

Вады не было. Блакiтны пясок, блакiтныя кусты, невыносная гарачыня. I болей - нiчога.

"Напэўна, мне толькi здаецца, што я так ужо пакутую ад смагi", - сказаў ён сабе. Колькi прайшло часу? Вядома, на меркi яго прасторы-часу - нiколькi. Яму ж было сказана, што пакуль ён тут, там час стаiць на месцы. Але жыццёвыя працэсы ў яго арганiзме iдуць i тут. Колькi ж прайшло часу, калi вымяраць яго гэтымi працэсамi? Верагодна, тры-чатыры гадзiны. Ва ўсякiм разе, не так доўга, каб пачаць сур'ёзна пакутаваць ад смагi.

I ўсё-такi ён моцна ўсмяг. У горле ў яго перасохла. Можа, ад гарачынi. А было сапраўды горача! Напэўна, градусаў 55. Сухая гарачыня без руху паветра.

Ён моцна кульгаў i быў знясiлены да таго часу, як скончыў безвынiковы абход сваiх уладанняў.

Ён паглядзеў на нерухомага Прышэльца i падумаў: спадзяюся, што i яму гэтаксама пагана. Вельмi можа быць, што так i ёсць. Нам жа сказалi, што абставiны тут аднолькава незнаёмыя i аднолькава непрыемныя нам абодвум. Можа, на планеце Прышэльцаў нармальная тэмпература - градусаў 90. Можа, тут, дзе Карсан марудна падсмажваецца, Прышэлец замярзае.

А можа, паветра тут занадта шчыльнае для Прышэльца, як яно занадта разрэджанае для Карсана. Пасля прагулянкi ён проста задыхаўся. Цяпер ён сцямiў, што паветра тут не шчыльнейшае, чым на Марсе.

I нiякай вады.

Гэта азначала, што для барацьбы пастаўлена мяжа - ва ўсякiм разе, для яго. Калi ён не знойдзе спосабу пранiкнуць праз бар'ер або забiць ворага, застаючыся з гэтага боку, - рана цi позна яго заб'е смага.

Ён зразумеў, што трэба спяшацца. Ды ўсё-такi ён прымусiў сябе прысесцi, каб трохi адпачыць i падумаць.

Што рабiць? Нiчога. I тым не менш спраў шмат. Вось, напрыклад, розныя вiды кустоў. Яны выглядаюць не вельмi шматабяцальна, але трэба ўважлiва iх вывучыць. Потым нага: з ёю нешта трэба зрабiць, хоць i без вады. Падрыхтаваць боепрыпасы ў выглядзе камянёў. Знайсцi камень, з якога можна было б зрабiць добры нож.

Нага да таго часу моцна разбалелася, i ён вырашыў пачаць з яе. На адным з кустоў расло лiсце або нешта накшталт лiсця. Ён сарваў жменю лiсця i вырашыў рызыкнуць. Лiстамi ён сцёр пясок, гразь i запечаную кроў, потым зрабiў кампрэс з свежага лiсця i прывязаў яго да нагi вусiкамi з таго самага куста.

Гэтыя вусiкi аказалiся нечакана моцнымi. Яны былi тонкiя, але затое гнуткiя i пругкiя, i ён не мог iх пераламаць, як нi стараўся. Давялося адпiлоўваць iх вострым краем блакiтнага каменя. Тыя вусiкi, што былi таўсцейшыя, у даўжыню дасягалi цэлага фута, i ён на ўсякi выпадак запомнiў, што, калi iх звязаць па некалькi штук, атрымаецца даволi добрая вяроўка. Можа, вяроўка яму спатрэбiцца.

Ён працягваў даследаваць кусты. Заставалася яшчэ тры разнавiднасцi. Адны кусты былi без лiсця, сухiя, крохкiя, падобныя да сухiх перакацi-поле. Другiя былi мяккiя i крышылiся, амаль як гнiляк. Падобна было, што з iх выйдзе цудоўны трут для агню. Трэцiя былi больш чым астатнiя падобныя да дрэў. У iх было далiкатнае лiсце, якое згортвалася пры дотыку, а сцяблы былi хоць i кароткiя, але трывалыя i моцныя.

Было горача. Невыносна горача.

Моцна кульгаючы, Карсан падышоў да бар'ера i памацаў, цi тут ён яшчэ. Бар'ер усё яшчэ быў тут.

Нейкi час ён стаяў i глядзеў на Прышэльца. Той трымаўся на бяспечнай адлегласцi ад бар'ера i там нешта рабiў, рухаючыся ўзад i ўперад. Што ён рабiў, Карсан разгледзець не мог.

Адзiн раз ён спынiўся, крыху наблiзiўся i як быццам утаропiўся на Карсана. I зноў Карсану прыйшлося змагацца з прыступам млосцi. Ён шпурнуў у Прышэльца каменем, той адступiў i працягваў займацца сваёй незразумелай справай.

Прынамсi, Карсан мог трымаць яго на адлегласцi.

"Вельмi многа з гэтага карысцi", - падумаў ён з горыччу. Тым не менш наступныя дзве гадзiны ён правёў, збiраючы камянi патрэбнай велiчынi i складаючы iх у акуратныя кучкi паблiзу ад бар'ера.

Горла ў яго гарэла. Ён амаль нi пра што не мог думаць, акрамя вады.

Але яму даводзiлася думаць. Пра тое, як пранiкнуць праз бар'ер, як дабрацца да гэтай iстоты i забiць яе, пакуль гарачыня i смага не забiлi яго самога.

Бар'ер з абодвух бакоў даходзiў да сцяны. А зверху i знiзу?

Некаторы час у Карсана ў галаве стаяў нейкi туман, i ён чiяк не мог даўмецца, як яму гэта высветлiць. Седзячы нерухома на блакiтным пяску (а як ён сеў - гэтага ён не памятаў), ён бязмэтна глядзеў, як блакiтная яшчарка перабягае ад аднаго куста да другога.

Карсан усмiхнуўся ёй. Можа, у яго ў галаве штосьцi было не ў парадку, бо ён раптам успомнiў старыя балачкi марсiянскiх каланiстаў: "...Хутка табе робiцца так адзiнока, што ты пачынаеш загаворваць з яшчаркамi, а потым настае час, калi яны пачынаюць табе адказваць..."

Вядома, яму трэба было думаць пра тое, як забiць Прышэлыiа, але замест гэтага ён усмiхнуўся яшчарцы i сказаў:

- Прывiтанне!

Яшчарка зрабiла некалькi крокаў да яго.

- Прывiтанне! - адказала яна.

Карсан здранцвеў ад здзiўлення, а потым апамятаўся i зарагатаў. I смяяцца яму было не балюча - не настолькi ўжо ў яго перасохла ў горле.

А чаму i не? Чаму б iстоце, якая вынайшла гэтае кашмарнае месца, не мець пачуцця гумару? Гаваркiя яшчаркi, якiя адказваюць табе на тваёй мове, - хiба гэта не мiла?

Ён усмiхнуўся яшчарцы i сказаў:

- Iдзi сюды.

Але яшчарка павярнулася i ўцякла, перабягаючы ад куста да куста, пакуль не схавалася з вачэй.

Ён зноў адчуў смагу.

I потым трэба штосьцi рабiць. Ён не можа перамагчы, проста седзячы тут i аддаючыся роспачы. Трэба штосьцi рабiць. Але што?

Пранiкнуць праз бар'ер. Але ён не можа прайсцi праз яго, не можа i пералезцi. А калi падлезцi пад яго знiзу? I да таго ж, каб знайсцi ваду, капаюць калодзежы. Адным стрэлам двух зайцаў...

Пераадольваючы боль, Карсан падышоў да бар'ера i пачаў капаць пясок голымi рукамi. Гэта была марудная, цяжкая праца: пясок асыпаўся, i чым глыбей ён капаў, тым шырэй даводзiлася рабiць яму. Ён не ведаў, колькi гадзiн прайшло, але на глыбiнi чатырох футаў ён упёрся ў скалу. Скала была зусiм сухая нiякiх прыкмет вады.