I вось нарэшце пасля доўгiх месяцаў палёту настаў дзень, калi мы з хваляваннем убачылi, як пачала расцi на нашых вачах запаветная мэта - зорка Бетэльгейзе.

Раздзел III

Немагчыма расказаць, якiя пачуццi выклiкае такое вiдовiшча. Зорка, якая яшчэ ўчора была маленькая зiхоткая кропачка, безыменная для нас, як i вялiкае мноства ўсiх астатнiх падобных адна на адну кропачак на бязмежным зорным небе, рабiлася спакваля ўсё ярчэйшаю, большаю, блiзкаю. Спачатку яна была блiскучым арэшкам, пасля ператварылася ў жоўценькi апельсiн i, нарэшце, пачырванеўшы, спадобiлася нашаму роднаму сонейку перад заходам. Нарадзiлася наша новая нябесная мацi, i мы ўжо штодня адчувалi яе цяпло i прыцягненне.

У той час зоркалёт ужо дужа знiзiў хуткасць. Мы наблiжалiся да Бетэльгейзе да тае пары, пакуль зорка не перакрыла сабою iлюмiнатар. Яна была непараўнальна большая за ўсе бачаныя намi раней нябесныя целы - уражанне было проста казачнае. Антэль задаў прыборам новую праграму, i мы пачалi кружыць вакол звышгiганцкай зоркi. Пасля прафесар адрэгуляваў астранамiчныя прыборы i пачаў назiраннi.

Неўзабаве яму ўдалося адшукаць у сiстэме чатыры планеты, вылiчыць iх дыяметры i арбiты, па якiх яны круцiлiся вакол Бетэльгейзе. Адна з гэтых планет, другая ад зоркi, мела арбiту, блiзкую да зямной. Яна была прыкладна тых самых памераў, што i Зямля, з атмасферай з кiслароду i азоту, i, плывучы ў трыццаць разоў далей ад Бетэльгейзе, нiж Зямля ад Сонца, атрымлiвала прыблiзна тую ж колькасць цяпла, што i наша планета: гэта тлумачылася памерамi зоркi i яе параўнальна невысокай тэмператураю.

Мы вырашылi пачаць спярша даследаваць менавiта гэтую планету. Прыборы атрымалi новую праграму, i зоркалёт хутка выйшаў на пастаянную арбiту. Тут, спынiўшы рухавiкi, мы маглi добра прыгледзецца да нашай абраннiцы. Праз тэлескоп былi бачныя моры i кантыненты.

Наш карабель быў дрэнна прыстасаваны пад пасадкi на планеты. Дзеля гэтага былi прадугледжаны тры маленькiя ракетапланы, якiя мы называлi катэрамi. У адным з iх мы i размясцiлiся ўтрох, прыхапiўшы некаторыя вымяральныя прыборы, а таксама Гектара; у шымпанзэ, як i ва ўсiх нас, быў скафандр, да якога ён ужо прызвычаiўся ў час палёту. Што ж да зоркалёта, дык мы пакiнулi яго на пастаяннай арбiце непадалёк ад планеты. Там ён быў у большай бяспецы, чым карабель на якарнай стаянцы ў порце, мы ведалi, што аўтаматыка не дасць яму адхiлiцца ад арбiты.

Сесцi на планету такога тыпу, што мы абралi, было ў нашым катэры зусiм нескладана. Толькi мы ўвайшлi ў шчыльныя слаi атмасферы, як прафесар узяў на аналiз пробы паветра. Антэль прыйшоў да высновы, што на гэтай вышынi састаў паветра дакладна адпавядае зямному. Я не паспеў нават усвядомiць усёй важнасцi такога цудоўнага супадзення: планета хутка наблiжалася, i неўзабаве мы былi ўжо на вышынi не больш пяцiдзесяцi кiламетраў. Усе манеўры рабiлiся аўтаматамi, i мне заставалася адно прыцiснуцца тварам да iлюмiнатара i назiраць, як iмклiва наблiжаўся невядомы свет, з хваляваннем прадчуваючы адкрыццi, што чакалi нас у iм.

Планета была проста надзiва падобная на Зямлю. Уражанне гэтае няспынна ўзмацнялася. Цяпер я ўжо на свае вочы бачыў контуры мацерыкоў. Паветра было блакiтнае, чыстае, трохi зеленаватае, афарбаванае дзе-нiдзе аранжавымi блiкамi, як у нас у Правансе на схiле дня. Акiян таксама быў блакiтнаваты з зялёным адценнем. Рысы ўзбярэжжа адрознiвалiся ад усяго, што бачыў я на Зямлi, хоць я i iмкнуўся ўпарта знайсцi падабенства, якое так кiнулася мне ў вочы ва ўсiм астатнiм! Ды колькi я нi прыглядаўся, абодва паўшар'i планеты нiчым не нагадвалi нi наш Стары, нi Новы Свет.

Нiчым? Даруйце. Нагадвалi - i сама галоўным! Планета была населеная. Мы праляталi над горадам, i досыць вялiкiм, ад якога ва ўсе бакi разбягалiся дарогi з дрэвамi абапал, а па самiх дарогах неслiся аўтамабiлi. Мне ўдалося ахапiць позiркам агульны план горада. Шырокiя вулiцы. Вялiкiя белыя дамы з прастакутнымi мурамi.

Але нам прыйшлося "прызямлiцца" ўдалечынi ад гэтага месца. Спачатку мы ляцелi над уробленымi палямi, пасля над густым, трохi рудаватым лесам, падобным на нашы экватарыяльныя джунглi. Мы ляцелi ўжо нiзка. Пад намi з'явiлiся плато з даволi вялiкiмi палянамi, вакол плато распасцiралася перасечаная мясцовасць. Прафесар вырашыў нарэшце рызыкнуць i задаў прыборам новую, апошнюю праграму. Запрацавалi ракеты тармажэння. На некалькi iмгненняў катэр замёр над палянаю, нiбыта чайка, якая цiкуе здабычу.

А потым, праз два гады пасля таго, як мы пакiнулi Зямлю, наш катэр пацiхеньку знiзiўся i без адзiнага штуршка апусцiўся на сярэдзiну плато, зялёная трава якога нагадала мне нашыя нармандскiя раўнiны.

Раздзел IV

Апусцiўшыся, мы досыць доўга сядзелi моўчкi i нерухома. Гэта, магчыма, дзiўна, але нам трэба было сабрацца з сiламi. Мы пайшлi на справу, у тысячу разоў больш незвычайную, чым падарожжы сама першых зямных мараходаў, i трэба было падрыхтавацца як след да сустрэчы з рознымi нечаканасцямi, пра якiя з пакалення ў пакаленне марылi паэты, што апявалi мiжзорныя пералёты.

Неверагодна, але мы адразу ж трапiлi на планету, на якой былi, як i ў нас, i акiяны, i горы, i лясы, i палi, i гарады, i, натуральна, iх жыхары. Аднак, улiчваючы, што, перш чым апусцiцца, наш катэр праляцеў над джунглямi вялiкую адлегласць, можна было меркаваць, што цяпер мы далёка ад цывiлiзаваных раёнаў.

Нарэшце мы вырашылi дзейнiчаць. Надзеўшы скафандры, асцярожна прыадчынiлi iлюмiнатар. Нiводнага подыху ветру. Памiж унутраным i знешнiм атмасферным цiскам - анiякае рознiцы! Вакол паляны быццам мурамi якойсьцi крэпасцi ўзвышаўся густы лес, нерухомы, маўклiвы - нiшто не парушала поўнага спакою, якi тут панаваў. Было дужа горача, але можна было цярпець: каля дваццацi пяцi градусаў па Цэльсiю.

Мы выйшлi з катэра разам з Гектарам. Напачатак прафесар Антэль вырашыў яшчэ раз зрабiць аналiз паветра. Вынiк абнадзейваў: састаў паветра зноў быў той самы, што i на Зямлi; хiба што рознiлiся крыху прапорцыi рэдкiх газаў. Аднак мы вырашылi на ўсякi выпадак пачаць праверку паветра на практыцы з шымпанзэ. Калi з Гектара знялi скафандр, ён быў неверагодна шчаслiвы i цудоўна сябе пачуваў. Апынуўшыся на волi, шымпанзэ нiбыта ап'янеў. Зрабiўшы колькi скачкоў, ён кiнуўся ў лес, узляцеў на дрэва i памчаўся далей, пераскокваючы з галiны на галiну. Неўзабаве ён зусiм знiк з нашых вачэй, згубiўшыся ў лiстоце, нягледзячы на ўсе нашы заклiкi.

Тады мы таксама знялi скафандры. Стала, вядома, ямчэй i iсцi i перагаворвацца. Але гукi нашых галасоў, пачутыя натуральнымi, а не трансфармаванымi, як у скафандры, усё-такi збянтэжылi нас; мы баязлiва ступiлi колькi крокаў ля катэра, не асмельваючыся адысцi ад яго.

Але сумненняў у тым, што мы апынулiся на планеце, якая даводзiлася сястрою-двойняю нашай Зямлi, ужо не было. Раслiннасць тут была вельмi пышная: асобныя дрэвы сягалi ў вышыню на сорак метраў i болей. А неўзабаве мы прыкмецiлi i першыя жывыя iстоты: буйныя чорныя птушкi луналi ў небе, бы каршуны, а iншыя, драбнейшыя, вельмi падобныя на папугаяў, з пiскам ганялiся адна за адною.

Яшчэ да пасадкi мы заўважылi прыкметы развiтай цывiлiзацыi. Разумныя iстоты - пакуль што мы не асмельвалiся называць iх, не ўбачыўшы, людзьмi змянiлi аблiчча планеты. Аднак тут, вакол нас, лес здаваўся ненаселеным. Зрэшты, у гэтым не было нiчога дзiўнага: калi б мы выпадкова звалiлiся з неба ў якiм-небудзь закутку азiяцкiх джунгляў, нас бы таксама ўразiла некранутасць мясцiн чалавекам.

Перш чым пачаць што-небудзь рабiць, мы далi, параiўшыся, планеце iмя. За неверагоднае падабенства з Зямлёю мы назвалi яе Сарора*.

* Сарора - сястра (лац.).

Пасля, вырашыўшы, не марнуючы часу, пачаць разведку, рушылi ўтрох у глыб лесу па сцяжынцы, пратаптанай, мусiць, звярамi. У мяне i Артура Левэна былi карабiны. Што ж да прафесара, то ён з пагардаю ставiўся да матэрыяльнай зброi, паважаючы толькi iнтэлектуальную моц. Iшлi мы надзiва лёгка i хутка, але не таму, што сiла цяжару была тут меншая - нават у гэтым Сарора нiчым не адрознiвалася ад Зямлi, - проста, набыўшы нармальную вагу пасля палутарнай, да якой прывыклi ўжо на караблi, мы гатовыя былi скакаць, бы козлiкi.