Мы ўсталi i нерашуча пабрылi па лесе. Сарорцы па-ранейшаму бяздумна дурэлi, не звяртаючы на нас нiякае ўвагi. Мабыць, толькi Нова не забылася на нас. Яна пайшла за намi, трымаючыся трохi ззаду, i адварочвала галаву кожны раз, калi мы азiралiся. Паблукаўшы крышку па паляне, мы ўбачылi, што знаходзiмся ў чымсьцi накшталт стойбiшча першабытных людзей, толькi тут замест буданоў былi зладжаны з ламачча - на зямлi цi ў развiлках нiжнiх галiн нейкiя прымiтыўныя гнёзды, падобныя на тыя, што робяць буйныя малпы ў нашых афрыканскiх лясах. Некаторыя гнёзды былi занятыя. Мужчыны i жанчыны - не ведаю, як iнакш можна назваць сарорцаў рознага полу, - драмалi ў гнёздах, часта парамi, шчыльна прыцiснуўшыся адно да аднаго цi скурчыўшыся, бы сабакi ў халоднае надвор'е. У большых гнёздах размяшчалiся цэлыя сем'i: мы прыкмецiлi дзяцей, якiя спалi ў iх, - яны здалiся нам прыгожымi i дужымi.
Але страўнiкi нашы ад усiх назiранняў не папаўнелi. Нарэшце мы заўважылi пад адным дрэвам сям'ю, якая прыступiла да трапезы, але iхняя ежа не магла спакусiць нас. Зубамi i пазногцямi яны раздзiралi на часткi тушу нейкай буйной жывёлiны, падобнай на аленя. Адрываючы крывавыя кавалкi, сарорцы жэрлi iх, выплёўваючы толькi шматкi шкуры. Увогуле мы не знайшлi ва ўсiм стойбiшчы анiводнага ачага. Нас ванiтавала ад аднаго толькi вiду такога абеду. Да таго ж, выявiлася, што нiхто i не збiраецца нас частаваць. Наадварот, ледзь мы наблiзiлiся на некалькi крокаў да гэтай сямейкi, як пагрозлiвае бурчанне вымусiла нас таропка адступiць.
Але тут нам дапамагла Нова. Магчыма, яна ўрэшце зразумела, што мы галодныя, хоць я ў гэтым i не ўпэўнены. Цi магла яна ўвогуле хоць што-небудзь зразумець? Не ведаю. Проста, хутчэй за ўсё, сама згаладалася. Ва ўсякiм разе, наблiзiўшыся да высокага дрэва, Нова абхапiла ствол рукамi i нагамi i, хутка падцягваючыся, дабралася да нiжнiх галiн i знiкла ў лiстоце. Неўзабаве адтуль градам пасыпалiся плады, падобныя на бананы. Потым Нова спусцiлася на зямлю i, скоса паглядаючы на нас, пачала ўплятаць гэтыя бананы. Пасля нядоўгiх ваганняў мы рызыкнулi пакаштаваць iх. Яны былi смачныя, i нам удалося заглушыць голад. Нiчога супраць таго, што мы далучылiся да яе, Нова не мела. Мы напiлiся з ручая i вырашылi, што тут i заначуем.
Кожны выбраў сабе месца, дзе можна было б зладзiць такое ж гняздо, як i ў сарорцаў. Нова настолькi зацiкавiлася нашай работаю, што нават наблiзiлася да мяне i дапамагла зламаць адну непадатлiвую галiну.
Мяне гэта кранула, а маладога Левэна, пэўна, раззлавала, бо ён бухнуўся на траву i павярнуўся да нас спiнаю. Што ж да прафесара, то ён даўно ўжо спаў, зламаны стомаю.
Я забавiўся, стараючыся лепей уладкавацца. Нова па-ранейшаму назiрала за мной збоку. Калi я нарэшце ўлёгся, яна, павагаўшыся досыць доўгi час, падышла да мяне дробнымi, няўпэўнымi крокамi. Я замёр, баючыся спалохаць яе. Пастаяўшы каля мяне, яна ўлеглася побач. Я ляжаў, не дазваляючы сабе нават паварушыцца. Урэшце яна даверлiва прыцiснулася да мяне, i цяпер мы ўжо нiчым не адрознiвалiся ад астатнiх парачак гэтага дзiўнага племенi. Але, нягледзячы на неверагодную прыгажосць Новы, жанчыны ў ёй я не адчуваў. Яна паводзiла сябе бы ласкавая хатняя жывёлiна, якой хочацца сагрэцца побач з гаспадаром. Мне таксама была прыемная цеплыня яе цела, але нiякага жадання яна ўва мне не ўзбуджала. Урэшце я так i заснуў, змарнелы, зусiм побач з гэтай надзiва пекнай' i неразумнай iстотаю. Засынаючы, я паспеў заўважыць у небе начны спадарожнiк Сароры - ён быў меншы за наш Месяц, аднак залiваў джунглi досыць яркiм жаўтаватым святлом.
Раздзел VIII
Прачнуўся я, калi неба ў прасветах памiж галiнамi налiвалася ўжо першымi ранiшнiмi фарбамi. Нова яшчэ спала. Я доўга разглядваў яе, нiчым не выдаючы сябе, што прачнуўся, але, згадаўшы, як жорстка абышлася яна з Гектарам, уздыхнуў. З-за гэтай нiмфы пачалiся ўсе нашыя няшчасцi: гэта ж яна паведамiла пра нас супляменнiкам. Але я не мог злаваць на прыгажуню, зачараваны яе павабнасцю.
Тут Нова заварушылася i ўзняла галаву. У вачах у сароркi мiльгануў жах, я адчуў, як напружылiся ўсе яе мускулы. Аднак мая нерухомасць супакоiла Нову, i спакваля выраз яе твару памякчэў. I ўпершыню ёй удалося на iмгненне вытрымаць мой позiрк. Я расцанiў гэта як асабiстую перамогу i, зусiм забыўшыся, якое ўражанне рабiла на яе ўчора маё зямное выяўленне зычлiвасцi, усмiхнуўся.
Але гэтым разам яе рэакцыя была спакайнейшая. Дзяўчына задрыжала, напружылася, нiбыта перад скачком, аднак засталася нерухомая. Узбадзёраны поспехам, я ўсмiхнуўся яшчэ больш выразна. Яна зноў уздрыгнула, але потым усё ж такi супакоiлася. Няўжо мне ўдалося прыручыць дзiкунку? Асмялеўшы, я паклаў ёй руку на плячо. Дрыготка прабегла па ўсiм яе целе, але яна не варухнулася. Усведамленне поспеху працяла мяне п'янаю радасцю, аднак неўзабаве я прыйшоў яшчэ ў большае захапленне, калi заўважыў, што Нова спрабуе пераймаць мяне.
Гэта было менавiта так! Яна спрабавала ўсмiхнуцца! Пра тое, якога гэта каштавала ёй намагання, я здагадаўся, прыкмецiўшы, як сутаргава скарачаюцца мускулы яе чароўнага твару. Яна спрабавала ўсмiхнуцца некалькi разоў, але ў вынiку змагла толькi вымучыць нейкую хваравiтую грымасу. Гэтыя пакутлiвыя, марныя высiлкi страшэнна мяне ўсхвалявалi. Я адчуў раптам, як душу маю захлiснула хваля жалю, быццам перада мною было дзiця-калека. Я ласкава сцiснуў яе плячо, схiлiўся над ёю i дакрануўся вуснамi да яе вуснаў. У адказ яна пацерлася носам аб мой нос, потым лiзнула мяне ў шчаку.
Разгублены, я не ведаў, што i рабiць. На ўсякi выпадак нязграбна паўтарыў яе жэст. Нова здавалася задаволенай, але далей нашае зблiжэнне не пайшло. Баючыся, што мае зямныя манеры прывядуць да якойсьцi недаравальнай памылкi, я раздумваў, што б яшчэ такое зрабiць, як раптам жудасны грукат i звон прымусiлi нас iмгненна ўскочыць на ногi.
Ашаломленыя, мы стаялi побач з двума маiмi таварышамi, пра якiх я ледзь не забыўся, як сама апошнi эгаiст. Нова, нiбыта звар'яцеўшы, пачала кiдацца з боку ў бок. Хутка я зразумеў, што гэты гвалт быў жахлiвай нечаканасцю не толькi для нас, але i для ўсiх лясных жыхароў: людзi выскоквалi з гнёздаў i насiлiся па паляне ўзад-уперад. I гэта ўжо было не гульнёю, як учора, - у iх крыках чуўся неверагодны страх.
Ад гэтай какафонii, што разрывала раптам цiшыню джунгляў, ажно кроў у жылах стыла. Але я адчуваў: лясныя людзi выдатна разумеюць, што стаiць за ўсiм гэтым гармiдарам - iх палохалi не грукат i звон самi па сабе, а наблiжэнне зусiм пэўнай небяспекi. Гвалт нарастаў. Гэта была жудасная какафонiя, у якой змяшалiся глухi рокат барабанаў, рэзкi ляск i звон, быццам ад удараў у рондалi, крыкi. Больш за ўсё ўразiлi нас менавiта крыкi, таму што, хоць мы i не разумелi нi слова невядомай нам мовы, галасы былi, бясспрэчна, чалавечыя.
Вiдовiшча было, жахлiвае. Мужчыны, жанчыны, дзецi лёталi ва ўсiх напрамках па лясной паляне, натыкалiся адно на аднаго, падалi. Некаторыя караскалiся на дрэвы, бы спрабавалi схавацца там. Аднак неўзабаве некалькi больш пажылых мужчын, саўладаўшы з сабою, спынiлiся i пачалi прыслухоўвацца. Гвалт мацнеў досыць павольна. Ён даносiўся з таго боку, дзе лес быў асаблiва густы, i, здавалася, спараджалася ўся гэтая какафонiя не ў адным месцы, а ў некалькiх, прыблiзна аднолькава аддаленых ад нас. Усё гэта згадвала вялiкае паляванне, калi загоншчыкi гвалтам i крыкамi палохаюць звяроў.
Вiдаць, старэйшыны племенi прынялi нейкае рашэнне. Адрывiста павiскваючы што азначала, пэўна, нейкi сiгнал або загад, - яны кiнулiся бегчы ў другi ад грукату i звону бок. Астатнiя рванулiся ўслед за iмi, i мы ўбачылi, як усё племя ломiцца скрозь кусты, нiбыта статак спалоханых аленяў. Нова таксама кiнулася за iмi, але раптам спынiлася i павярнулася да нас - дакладней, як мне здалося, да мяне. З яе рота вырваўся нейкi адчайны стогн, мусiць, заклiк бегчы за ёю, пасля яна скокнула ў гушчар i iмгненна знiкла ў iм.
Гвалт рабiўся ўсё больш невыносны, i мне ўжо здавалася, што дзесьцi зусiм непадалёк трашчаць пад цяжкiмi ботамi галiнкi, сукi. Прызнаюся, я таксама страцiў галаву. Розум падказваў мне застацца на месцы i сустрэць новых сарорцаў, якiя - з кожнай секундаю я разумеў гэта ўсё больш пэўна перагуквалiся чалавечымi галасамi. Але пасля ўсiх выпрабаванняў, што выпалi на нашу долю, нервы мае былi ўжо нiкуды не вартыя. Жах Новы i яе сародзiчаў перадаўся i мне. Я не мог нi думаць, нi прымаць рашэннi, а проста iмчаўся ўслед за дзiкункаю, нават не падумаўшы параiцца з таварышамi.