— Джон! — усклікнуў хлопчык. — Я нічога не ведаю. Можа, усё гэта так і было. Адкуль мне ведаць? Але памяркуй сам: сэр Дэніэл выгадаваў мяне і выкарміў; я гуляў і паляваў разам з яго воінамі; а ты хочаш бачыць мяне зганьбаваным.

— Ну, а твой бацька, Дзік? — спытаў Мэтчэм, трошкі, відаць, засумняваўшыся. — Хто ж твой бацька? І клятва, якую ты мне даў? Ты ж даваў клятву, заклікаў у сведкі ўсіх святых.

— Мой бацька, ты кажаш? — усклікнуў Шэлтан. — Бацька загадаў бы мне ісці і абараняць сваіх. Калі праўда, што сэр Дэніэл забіў яго, прыйдзе час, і вось гэтая рука заб'е сэра Дэніэла! Але пакуль сэру Дэніэлу пагражае небяспека, я буду абараняць яго. А ад клятвы маёй ты сам мяне вызваліш, добры Джон. Ты вызваліш мяне ад клятвы, каб выратаваць жыццё людзей, якія не зрабілі табе нічога кепскага, і каб выратаваць мой гонар.

— Я, Дзік, вызвалю цябе ад клятвы? Ніколі! — адказаў Мэтчэм. — Калі ты кінеш мяне, ты — клятвапарушальнік, так і ведай.

— Маё цярпенне лопнула, — сказаў Дзік. — Аддай мне мой кручок!

— Не дам, — заўпарціўся Мэтчэм. — Я выратую цябе насуперак тваёй волі.

— Не дасі? — крыкнуў Дзік. — Я цябе прымушу!

— Паспрабуй! — прыняў выклік Мэтчэм.

Яны глядзелі адзін аднаму ў вочы, гатовыя да сутычкі. Дзік кінуўся першы. Мэтчэм адскочыў, павярнуўся і пабег, але Дзік дагнаў яго двума скачкамі, вырваў у яго з рук кручок ад арбалета, груба паваліў на зямлю і спыніўся над ім, сціснуўшы кулакі, расчырванелы і люты. Мэтчэм ляжаў, уваткнуўшыся тварам у траву, і не спрабаваў супраціўляцца.

Дзік нацягнуў цеціву.

— Я цябе правучу! — шалёна крычаў ён. — Кляўся я ці не кляўся, а я цябе правучу!

Ён павярнуўся і пабег прэч. Мэтчэм падхапіўся на ногі і памчаўся за ім наўздагон.

— Што табе трэба? — крыкнуў Дзік і спыніўся. — Чаго ты бяжыш за мною? Адстань!

— Я бягу куды хачу, — сказаў Мэтчэм. — Тут, у лесе, я вольны.

— Не, ты адстанеш ад мяне, клянуся Багародзіцай! — адказаў Дзік, падымаючы свой арбалет.

— Ах, які ты храбрэц! — сказаў Мэтчэм. — Страляй!

Дзік збянтэжана апусціў арбалет.

— Паслухай, — сказаў ён, — ты ўжо і так дастаткова мне нашкодзіў. Ідзі. Па-добраму. А то я вымушаны буду прагнаць цябе.

— Ну што ж, — сказаў Мэтчэм, — ты дужэйшы. Праганяй мяне. А я ад цябе не адстану, Дзік. Ты можаш прагнаць мяне толькі сілай.

Дзік ледзь стрымліваўся. Сумленне не дазваляла яму біць безабароннага, але ён не ведаў іншага спосабу пазбавіцца ад непатрэбнага спадарожніка, якому да таго ж перастаў давяраць.

— Ды звар'яцеў ты, ці што? — крыкнуў ён. — Дурань, я ж іду да тваіх ворагаў! Я імчуся праменька да іх.

— Ну і няхай, — адказаў Мэтчэм. — Калі табе суджана памерці, Дзік, я памру разам з табой. Калі табе суджана трапіць у турму, мне лепш будзе з табою ў турме, чым без цябе на волі.

— Добра, — сказаў Дзік. — У мяне няма часу з табой валаводзіцца. Ідзі за мной. Але калі ты падстроіш мне якое-небудзь паскудства, я цябе шкадаваць не стану. Заганю ў цябе стралу, так і ведай.

З гэтымі словамі Дзік павярнуўся і шпаркім крокам накіраваўся ўздоўж гушчару, пільна гледзячы па баках. Неўзабаве ён выбраўся з яру. Лес парадзеў. Злева ён убачыў невялікі пагорак, які зарос залацістым жаўтазелем; на вяршыні пагорка ўзвышаліся цёмныя хвоі.

«Адсюль мне будзе відаць усё», — падумаў ён і палез угару па адкрытым, зарослым верасам схіле.

Ён прайшоў усяго некалькі ярдаў, як раптам Мэтчэм схапіў яго за руку і паказаў штосьці ўдалечыні. На поўдзень ад пагорка ляжала шырокая даліна; верас на ёй яшчэ не адцвіў, і яна нагадвала заржаўлены шчыт, на якім плямамі цямнелі вязы. Дзесяць чалавек у зялёных куртках падымаліся па схіле; іх вёў сам Эліс Дэкуорт, — яго лёгка было пазнаць па рагаціне, якую ён трымаў у руках. Адзін за адным узбіраліся яны на вяршыню, паяўляліся на фоне неба і знікалі за пагоркам.

Дзік ласкава паглядзеў на Мэтчэма.

— Значыць, ты са мною, Джон? — спытаў ён. — А я ж баяўся, што ты на баку маіх ворагаў.

Мэтчэм заплакаў.

— Гэта яшчэ што! — усклікнуў Дзік. — Святыя ўгоднікі, ратуйце нас! Я сказаў табе ўсяго адно слова, і ты ўжо равеш.

— Ты ўдарыў мяне! — плакаў Мэтчэм. — Ты шпурнуў мяне на зямлю, і я вельмі балюча выцяўся. Ты баязлівец, ты карыстаешся тым, што дужэйшы за мяне!

— Не мялі глупства, — груба сказаў Дзік. — Якое ты меў права не даваць мне мой кручок, майстар Джон! Мне варта было адлупцаваць цябе як належыць. Хочаш ісці са мной, дык слухайся. Ну, пайшлі!

Мэтчэм вагаўся ў нерашучасці; але калі ён убачыў, што Дзік працягвае караскацца ўгару па схіле, ні разу нават не павярнуўшыся, ён пабег за ім услед. Аднак пад'ём быў круты і няроўны, і пакуль Мэтчэм вагаўся, Дзік прайшоў далёка ўперад. А паколькі ён і рухаўся спрытней, то паспеў дапаўзці да хвой на вяршыні і ўжо расчышчаў сабе гняздзечка, калі Мэтчэм, дыхаючы, як загнаны алень, плюхнуўся вобзем побач з ім.

Унізе, з краю шырокай даліны, сцежка, што вяла ад вёсачкі Тэнстол, спускалася да перавозу. Гэта была добра вытаптаная сцежка, яе лёгка было прасачыць усю з канца ў канец. Лес то адступаў ад яе, то падыходзіў ушчыльную; і ўсюды, дзе лес блізка падыходзіў да сцежкі, магла быць засада. Далёка ўнізе сонечныя промні зіхацелі на сямі сталёвых шлемах; а часам, калі дрэвы радзелі, з пагорка можна было разгледзець Сэлдэна і яго людзей, якія ехалі рыссю, спяшаючыся выканаць загад сэра Дэніэла. Вецер трохі пацішэў, хоць усё яшчэ разгойдваў дрэвы, і, можа, калі б сярод вершнікаў быў нябожчык Эпльярд, ён па паводзінах птушак адчуў бы небяспеку.

— Яны ўжо заехалі далёка ў лес, — прашаптаў Дзік. — Зараз, каб выратавацца, ім трэба скакаць уперад, а не вяртацца. Бачыш вунь тую паляну, на самай сярэдзіне якой вырас маленькі гай, падобны на востраў? Там яны былі б у бяспецы. Толькі б яны даскакалі да гэтага месца, а ўжо я паклапачуся іх папярэдзіць. Але надзеі мала; іх усяго сямёра, і ў іх не арбалеты, а простыя лукі. А арбалет, Джон, заўсёды пераважае над лукам.

Між тым Сэлдэн і яго спадарожнікі працягвалі скакаць па сцежцы, не падазраючы аб небяспецы, што пагражала ім, і паступова набліжаліся да таго месца, дзе схаваліся хлопчыкі. Адзін раз коннікі спыніліся і, збіўшыся ў кучу, пачалі прыслухоўвацца і паказваць кудысьці пальцам. Насцярожыцца іх, хутчэй за ўсё, прымусіў глухі гарматны грукат, які вецер прыносіў да іх здалёку. Па гэтых гуках можна было здагадацца аб ходзе вялікай бітвы. Тут было над чым задумацца. Калі грукат гармат стаў чуцен у Тэнстолскім лесе, значыць, бітва перасунулася на ўсход і, такім чынам, шчасце здрадзіла сэру Дэніэлу і лордам Пунсовай ружы [2].

Але вось маленькі атрад зноў рушыў у дарогу і хутка дабраўся да адкрытай паляны, якая зарасла верасам; лес уразаўся ў яе доўгім вузкім клінам, што даходзіў да самай сцежкі. Ледзь коннікі наблізіліся да яе, як у паветры мільганула страла. Адзін з вершнікаў пляснуў рукамі, конь яго ўздыбіўся, і абодва яны рухнулі на зямлю. Усе закрычалі так гучна, што хлопчыкі пачулі іх крык са свайго пагорка. Адтуль таксама было відаць, як тузануліся спалоханыя коні, і як адзін воін спрабаваў спешыцца, калі коннікі крыху акрыялі ад нечаканасці. Яшчэ адна страла, пушчаная з большай адлегласці, чым першая, апісала ў паветры шырокую дугу: другі вершнік таксама зваліўся ў пыл. Воін, які злез з каня, выпусціў аброць, і конь памчаўся галопам, цягнучы яго за нагу па зямлі, па камянях, топчучы капытамі. Астатнія чацвера, што засталіся ў сёдлах, падзяліліся — адзін, гучна крычучы, паскакаў назад да перавозу, а трое іншых, кінуўшы павады, панесліся на ўвесь мах уперад, да Тэнстола. З-за кожнага дрэва ў іх ляцелі стрэлы. Неўзабаве адзін конь упаў, але воін паспеў падхапіцца на ногі; ён бег услед за сваімі таварышамі, пакуль і яго не збіла страла. Яшчэ адзін чалавек упаў і яшчэ адзін конь. З усяго атрада ацалеў толькі адзін, але і ў яго ўжо не было каня. Удалечыні заціх тупат трох перапалоханых коней, якія страцілі сваіх седакоў.

За ўвесь гэты час ніводзін з нападаючых не паказаўся з засады. Толькі на сцежцы валяліся коні і людзі, якія курчыліся ў перадсмяротных пакутах. Але ў іх ворагаў не было міласэрнасці — ніхто не выйшаў з засады, каб пазбавіць іх мучэнняў.