Парыж гудзiць, нiбы вецер у соснах. А Тэрэза ўсёй сваёй iстотай адчувае цела каханага, такое лёгкае, i ўсё ж яно замiнае ёй дыхаць вольна. Але Тэрэза хутчэй задыхнецца, чым адсуне ад сябе гэтае дарагое цела. I яна робiць рух, нiбы кагосьцi абдымае: правая рука сцiскае левае плячо, а пазногцi левай упiваюцца ў правае плячо.

Яна ўстае, босая падыходзiць да акна, адчыняе яго. Ноч не халодная, але хiба можна спадзявацца, што хоць адзiн дзень гэтай восенi будзе без дажджу? Дождж, дождж, будзе лiць дождж да сканчэння свету...

Калi б у яе былi грошы, яна ўцякла б адсюль у Парыж, пайшла б да Жана Азеведа i ўсё расказала б яму. Ён змог бы знайсцi ёй работу. I была б яна вольная, сама зарабляла б сабе на хлеб i нi ад кога не залежала б. Быць без сям'i! I няхай само сэрца выбiрае сабе блiзкiх людзей - не па крывi, а па духу i плоцi! Знайсцi сапраўдных дарагiх сваякоў! Няхай iх будзе няшмат! Няхай яны будуць раскiданы па свеце!..

Нарэшце яна заснула. Але акно засталося адчыненае i ранiшнi холад i сырасць пабудзiлi яе. Яна так змерзла, што зуб на зуб не пападаў, але ўстаць i зачынiць акно яна не магла. У яе ўжо не хапала сiлы накрыцца як след коўдрай...

У той дзень яна так i не паднялася з пасцелi. З'ела кавалачак кансерваў, выпiла кавы, каб можна было запалiць. Нашча палiць яна ўжо не магла: балеў страўнiк. Хацелася аднавiць у памяцi начны сон. Цяпер не толькi ў доме, але i ва ўсёй Аржалузе панавала цiшыня. Змрочныя асеннiя днi мала чым адрознiвалiся ад ночы. У гэтыя самыя кароткiя днi года бясконцы дождж змешваў усё ў адно: ранiцу, дзень, вечар. Ранiшняя iмгла змянялася вячэрнiм змрокам, i толькi нiшто не магло адмянiць цiшыню... Цяпер Тэрэзе зусiм не хацелася спаць. Зноў i зноў цярплiва шукала яна ў сваiм мiнулым забытыя твары, губы, што вабiлi да сябе, уваскрашала ў памяцi расплывiстыя вобразы выпадкова спатканых мужчын, якiх клiкала ў начных мроях яе нявiннае цела. Яна прыдумвала сабе шчасце, малявала радасцi i ўцехi жыцця i па крупiнцы складала казку пра нейкае нерэальнае каханне...

- Яна ўжо зусiм не ўстае з пасцелi, а да яды i не дакранаецца, дакладвала праз нейкi час служанка Бернару. - Але затое бутэльку да дна выпiвае. Колькi нi дай вiна, усё выжлукцiць гэтая свалата! А ад цыгарэт то ўжо няма спасу. Папрапальвала вунь колькi прасцiн. Скончыцца гэта пажарам! Папомнiце маё слова! Палiць i палiць - пальцы ўжо ўсе жоўтыя. I гэта ж трэба: прапалiць такiя прасцiны! А iх жа спецыяльна заказвалi... Ну, цяпер яна ў мяне пачакае! Няскора я ёй iх памяняю!

Яна яшчэ нешта бубнiла, што не адмаўляецца падмятаць пакой, прыбiраць пасцель, але ж гэтая гультайка не хоча вылазiць з-пад коўдры. Дык цi варта для яе старацца. "Я ж хворая. Ногi вунь ацяклi. А кожную ранiцу прыношу ёй гарачай вады. I ўсё дарэмна: дзе паставiш збан - там вечарам i забярэш..."

Думкi Тэрэзы ўжо адарвалiся ад таго невядомага выдуманага мужчыны. Ёй надакучыла несапраўднае, уяўнае шчасце, i фантазiя вяла яе цяпер новымi шляхамi. Вось яна ляжыць на смяротным ложы. Вакол стаяць на каленях людзi. Да яе прыносяць аднаго з тых хлопчыкаў, што ўцякалi з усiх ног, убачыўшы яе. Ён б'ецца ў перадсмяротных сутаргах. Яна кладзе яму на галоўку свае жоўтыя ад нiкацiну пальцы, i адбываецца цуд: хлопчык устае здаровы. Былi ў яе i больш сцiплыя мроi. Вось яна пабудавала сабе дом на беразе мора. Яна ясна бачыць сад, тэрасу, пакоi, мэблю, рэчы. Спрачаецца сама з сабой, якую лепш выбраць абiўку...

Потым дэкарацыi мянялiся. Усё рабiлася цьмяным i расплывiстым. А перад вачыма стаяла толькi алея ды лаўка на марскiм узбярэжжы. Тэрэза адпачывае, сядзiць на гэтай лаўцы, абапёршыся на чыёсьцi плячо. Потым звiнiць званок: час абедаць. Яна ўстае i iдзе па цёмнай алеi. Нехта крочыць побач. Нечакана дужыя рукi абдымаюць яе... Пацалунак, ад якога спыняецца час... Ёй здаецца, што ў каханнi бываюць iмгненнi, якiя цягнуцца вечна. Яна ўяўляе iх, але сама не зведае нiколi... А вось i белы дом, студня. Скрыпiць помпа. Прыемна пахнуць палiтыя гелiятропы. Абед будзе адпачынкам перад тым шчасцем, якое чакае яе вечарам i ноччу. Яе чакае шчасце, якому немагчыма глянуць у твар, яно бязмежнае, i чалавечае сэрца не ў стане ахапiць яго. Так марыла Тэрэза пра каханне, якога была пазбаўлена ў жыццi. А яно, гэтае гарачае, таямнiчае пачуццё пранiзвала ўсю яе iстоту... Яна амаль не чуе звяглiвага голасу служанкi. Што яна там крычыць?

- Праз дзень-два можа вярнуцца з поўдня месьё Бернар. I што ён скажа, калi зойдзе ў ваш пакой? Ды гэта ж свiнушнiк! Уставайце, мадам! А не - дык падыму вас сiлай!

Тэрэза садзiцца на пасцель i тупа глядзiць на свае схуднелыя, як у шкiлета, ногi... Старая накiдвае на яе капот i падпiхае яе ў крэсла. Тэрэза машынальна шукае каля сябе цыгарэты, але рука ў немачы падае на каленi. Праз адчыненае акно льюцца халодныя сонечныя промнi. Служанка мiтусiцца, падмятае падлогу, сапе, мармыча праклёны. А кажуць, што яна добрая жанчына. Кожны год, калi пад каляды колюць свiнчо, выкармленае ёю, яна хаваецца i плача... А злуецца яна таму, што Тэрэза маўчыць i не адказвае ёй. Гэта для яе найбольшая абраза.

Аднак гаварыць няма ўжо сiлы ў Тэрэзы. Калi яна ўсiм целам адчула свежасць чыстых прасцiн, яна, як здаецца, сказала "дзякуй", але на самай справе нiводзiн гук не зляцеў з яе вуснаў... Адыходзячы, служанка з'едлiва кiнула:

- Ну, гэтых прасцiн то вы ўжо не прапалiце!

Тэрэза спалохалася, што старая забрала цыгарэты. А як жа цяпер... без цыгарэт?.. Яна так прывыкла да дыму... Ёй проста неабходна трымаць у руках гэтую сухую цёплую палачку. Цяпер старая вернецца толькi вечарам... Цэлы дзень без цыгарэт!.. Яна заплюшчвае вочы, а пальцы па прывычцы варушацца, нiбы размiнаюць цыгарэту...

Вечарам у сем гадзiн зайшла служанка. Прынесла з сабой свечку, паставiла на столiк паднос: малако, кава, акрайчык хлеба. "Мо яшчэ што?" Яна зларадна паглядзела на Тэрэзу, чакаючы, што тая папросiць цыгарэт. Але Тэрэза маўчала, адвярнуўшыся тварам да сцяны...

Служанка, мусiць, добра не зачынiла акно. Парыў ветру расхiнуў яго, i начны холад уварваўся ў пакой. А ў Тэрэзы ўжо не было нi сiлы, нi адвагi, каб адкiнуць коўдру, устаць i дайсцi да акна. Яна скурчылася, нацягнула коўдру да самых вачэй i нерухома ляжала, адчуваючы на павеках i лобе ледзяное дыханне ветру. За акном не сцiхаў шум лесу, падобны на гул акiяна, i ўсё ж сапраўдным гаспадаром усяго была глыбокая мёртвая цiшыня Аржалузы. Тэрэзе падумалася, што калi яна папраўдзе хоча пакутаваць, захварэць, памерцi, то не варта так захутвацца ў коўдру. Яна паспрабавала адкiнуць коўдру, але праз некалькi секунд зноў схавалася пад ёю. Потым ёй удалося вытрымаць трохi даўжэй пад холадам - яна нiбы падсвядома вяла нейкую гульню. Пакуты сталi яе адзiным заняткам i, хто ведае, можа, i сэнсам усяго яе iснавання на гэтым свеце.