3

Калi яны так весялiлiся, да iх падышоў стары, апрануты ў казлiную шкуру, абуты ў хадакi, на iм вiсела пастушыная торба, ды i тая старая. Ён прысеў да iх i так сказаў: "Я, дзеткi, стары Фiлет, шмат спяваў тут нiмфам, шмат разоў Пану там iграў на сiрынзе i толькi iгрою пасвiў вялiкi статак. А прыйшоў да вас, каб тое, што бачыў я, расказаць, тое, што чуў я, перадаць вам. Я садок сваiмi рукамi заклаў, даглядаю i цяпер, калi ўжо з-за старасцi перастаў пасвiць; што кожная пара года прыносiць, тое я i маю там: увесну ружы i лiлеi, гiяцынты i фiялкi дваякага роду; улетку мак i дзiкiя грушы i яблыкi ўсялякiх гатункаў; цяпер вiнаград i фiгi, гранаты i зялёныя мiрты. Уранку ў гэтым садку збiраюцца чароды птушак - адны яды пашукаць, другiя - каб паспяваць; густы, цянiсты ён, тры крынiцы яго арашаюць; калi б хто агароджу прыняў, то мог бы падумаць, што бачыць гай.

4

Калi я сёння апоўднi зайшоў, убачыў пад гранатавымi i мiртавымi кустамi хлопчыка з мiртавымi ягадамi i гранатамi ў руках, белага, як малако, русявага, як агонь, блiскучага, як бы ён толькi што выкупаўся. Быў ён голы, адзiн i гарэзаваў, зрываючы, што яму спадабалася, як быццам гэта быў яго сад. Я i кiнуўся да яго злавiць, баючыся, каб ён, сваволячы, не паламаў мiртаў i гранатаў; але ён спрытна i лёгка выслiзнуў ад мяне, то ўцякаючы ў кусты ружаў, то хаваючыся ў макi, як маладзенькая курапатка. Я не раз зазнаваў клопату, даганяючы казлянят-сысункоў, не раз знемагаў, ганяючыся за маладымi цяляткамi; але гэтае стварэнне было надзвычай выкрутлiвае i няўлоўнае. Стамiўся я, бо ўжо стары, абапёрся на кiй, заадно сочачы, каб ён не ўцёк, i спытаўся ў яго, ад якiх ён суседзяў i як ён надумаўся пустошыць чужы сад. Але ён мне нiчога не адказаў, а, падышоўшы блiжэй, усмiхнуўся вельмi пяшчотна i пачаў кiдаць у мяне мiртавымi ягадамi, i, сам не ведаю як, заваражыў ён мяне, што больш я не мог гневацца. Тады я папрасiў яго, каб даўся мне ў рукi i больш не баяўся, i пакляўся я мiртамi, што зноў дазволю яму заўсёды i садавiну браць, i кветкi рваць, калi ад яго хоць адзiн пацалунак мне прыпадзе.

5

Тады ён вельмi звонка рассмяяўся, i голас яго быў такi, якога не мае нi ластаўка, нi салоўка, нi лебедзь, калi ён такi стары, як я ... "Мне, Фiлет, не цяжка цябе пацалаваць, бо я больш хачу цалавацца, чым ты зрабiцца маладым. Але паглядзi, цi пад твой узрост такi падарунак. Твая ж старасць не стрымае цябе, каб не гнацца за мною пасля аднаго пацалунка. Але не злавiць мяне нi ястрабу, нi арлу, нi якой iншай шпарчэйшай за iх птушцы. Я не хлопчык, нават калi i здаюся хлопчыкам, я старэйшы, чым Кронас i чым увесь час. Я ведаў цябе, калi ты яшчэ дзецюком пасвiў там на паплавах шырока расцягнуты статак, i я быў пры табе, як ты каля тых дубоў iграў на сiрынзе, калi быў закаханы ў Амарылiс. Але ты не бачыў мяне, хоць я стаяў вельмi блiзка ля дзяўчыны. Гэта я яе табе даў, i ты ўжо маеш сыноў - добрых валапасаў i земляробаў. Цяпер я пасу Дафнiса i Хлою,i калi я з самага ранку звяду iх, тады iду ў твой сад, i радуюся кветкам i кустам, i мыюся вось у гэтых крынiцах. Таму такiя прыгожыя кветкi i кусты, бо iх пояць воды, у якiх я купаюся. Паглядзi ж, цi хоць адзiн куст у цябе зламаны, цi якi плод сарваны, цi корань кветкi якой растаптаны, цi якая крынiца закаламучаная. I цешся, што сярод людзей ты адзiны ў старасцi ўбачыў гэтае дзiця".

6

Сказаўшы гэта, ён узвiўся, як малады салоўка, на кусты мiрту i, перебiраючыся з галiнкi на галiнку, дабраўся праз лiсце на вяршыню. Я заўважыў крыльцы ў яго за плячыма i мiж крыллем i плячыма невялiкi лук i стрэлы i больш не ўбачыў нi iх, нi яго самога.

"Калi я нездарма дажыў да сiвых валасоў i мой розум не здзяцiнеў ад старасцi, то вы, дзеткi, прысвечаны Эрасу i Эрас дбае пра вас".

7

З вялiкаю асалодаю, нiбы казку, а не праўдзiвае апавяданне, слухалi яны гэта i спыталiся ў яго, што ж такое Эрас, хлопчык цi птушка, i ў чым яго сiла. I Фiлет на гэта сказаў: "Эрас, дзеткi, бог малады, прыгожы, крылаты; таму яго цешыць маладосць, таму за красою ганяецца i душы ўскрыляе. А сiла яго такая, якой i Дзеўс не мае. Ён пануе над стыхiямi, пануе над зоркамi, пануе над такiмi, як сам, багамi; такой улады вы не маеце над сваiмi козамi i авечкамi. Усе кветкi - работа Эраса; гэтыя раслiны - яго стварэнне. З яго волi рэкi цякуць, вятры дзьмуць. Бачыў я быка, распаленага жадобаю, як аваднём уджалены, роў ён; бачыў i казла, поўнага iмпэту да казы, за ёю ўсюды ён бегаў следам. I сам я быў малады i кахаў Амарылiс; i мне яда не была ў галаве, i я пiць не пiў i сон забыў. Душа мая балела, сэрца бiлася, цела трымцела; то я крычаў, нiбы мяне бiлi, то я маўчаў, нiбы мяне ўжо забiлi, то я ў рэкi кiдаўся, нiбы мяне агнём палiлi; я клiкаў Пана на дапамогу, ён жа i сам быў у Пiтыс закаханы; я праслаўляў Эхо, бо яна за мною iмя Амарылiс паўтарала; я свае сiрынгi разбiў, бо яны хоць кароў чаруюць, але Амарылiс не вабяць. I няма ад Эраса анiякiх лекаў - нi ў ядзеннi, нi ў пiценнi, нi ў замоваў гаварэннi, - хiба толькi пацалункi, ды абдымкi, ды голымi адно з адным ляжаць".

8

Пасля гэтых павучанняў Фiлет пакiдае iх, абдораны некалькiмi сырамi i казляняткам, у якога пракiнулiся ўжо рожкi. Астаўшыся на адзiноце i пачуўшы ўпершыню тады iмя Эраса, яны адчулi ў душы нястрымнае каханне, i, вярнуўшыся ўночы ў свае падвор'i, пачалi яны параўноўваць тое, што пачулi, з тым, што самi адчулi: "Закаханыя пакутуюць, i мы таксама. Яны нi на што не зважаюць, i мы даўно таксама. Яны не спяць, i нам цяпер так цярпець даводзiцца. Iм здаецца, што iх палiць агнём, i ў нас агонь палае. Яны хацелi б заўсёды адно аднаго бачыць, i мы таксама молiм, каб хутчэй вярнуўся дзень. Мабыць, гэта каханне, i мы кахаем адно аднаго, не ведаючы, цi гэта каханне i цi кахаюць мяне. Бо чаму ж мы тады пакутуем, чаму шукаем адно аднаго? Фiлет усю праўду сказаў. Гэты хлопчык у садзе прыснiўся некалi нашым бацькам i наказаў, каб мы пасвiлi статкi. А як яго злавiць? Ён малы i ўцячэ. А як ад яго ўцячы? Ён мае крылле i схопiць. У нiмфаў нам трэба шукаць заступнiцтва i дапамогi. Але i Фiлету, калi ён закахаўся ў Амарылiс, Пан не дапамог. Дык, значыць, нам патрэбна звярнуцца да лекаў, якiм ён вучыў нас, - пацалункi, i абдымкi, i голымi класцiся на зямлi. Хоць ужо i холадна, але выцерпiм, цярпеў жа i Фiлет".

9

Такою навукаю была для абаiх гэтая ноч. I калi на другi дзень, выгнаўшы статкi на пашу, яны ўбачылi адно аднаго, то пацалавалiся, чаго нiколi раней не рабiлi, i абнялiся, абвiўшы адно аднаго рукамi; а на трэцiя лекi - раздзеўшыся легчы - было заадважна не толькi для дзяўчыны, але i для маладога казапаса.