Ён палез у кiшэню па свае паперы. "Вазьмуся за iх, буду думаць аб чым-небудзь iншым", - вырашыў ён i прабег вачыма першы лiст, што трапiўся пад руку. "Фру Зiгбрыт", арыгiнальная трагедыя ў пяцi дзеях", - прачытаў ён. - Што такое? Дзiўна, почырк мой! Няўжо гэта я напiсаў трагедыю? А гэта яшчэ што? "Iнтрыга на балi, альбо Вялiкае свята; вадэвiль". Але адкуль гэта ўсё ў мяне? Напэўна, хто-небудзь падсунуў. Ды тут яшчэ пiсьмо..."

Пiсьмо прыслала дырэкцыя аднаго тэатра; яна не вельмi ветлiва паведамляла аўтару, што абедзве яго п'есы нiчога не варты.

- Гм, - выцiснуў пiсар, прысаджваючыся на лаўку.

У галаве яго раптам закруцiлася мноства думак, а сэрца напоўнiлася невытлумачальнай пяшчотай... да чаго - ён i сам не ведаў. Машынальна ён сарваў кветку i залюбаваўся ёю. Гэта была простая маленькая маргарытка, але яна на працягу адной хвiлiны паведамiла яму аб сабе больш, чым можна даведацца, выслухаўшы некалькi лекцый па батанiцы. Яна расказала яму паданне аб сваiм нараджэннi, расказала аб тым, якое магутнае сонечнае святло, - гэта ж дзякуючы яму распусцiлiся i пачалi дзiўна пахнуць яе пяшчотныя пялёсткi. А паэт у гэты час думаў аб суровай жыццёвай барацьбе, якая абуджае ў чалавеку яшчэ невядомыя яму сiлы i пачуццi. А паветра i святло - улюбёнцы маргарыткi, але святло - яе галоўны заступнiк, перад iм яна схiляецца з трапятаннем; а калi яно адыходзiць врчарам, яна засынае ў абдымках паветра.

- Святло адарыла мяне прыгажосцю, - сказала маргарытка.

- А паветра дае табе жыццё! - шапнуў ёй паэт.

Непадалёку стаяў хлапчук i ляпаў кiем па вадзе ў бруднай канаўцы - пырскi разляталiся ў розныя бакi. I пiсар задумаўся раптам аб тых мiльёнах жывых, нябачных простым вокам iстот, якiя ўзлятаюць разам з вадзянымi кроплямi на велiзарную, у параўнаннi з iх уласнымi памерамi, вышыню, - вось як калi б мы, напрыклад, апынулiся над воблакамi. Думаючы аб гэтым, а таксама аб сваiм ператварэннi, наш пiсар усмiхнуўся: "Я проста сплю i бачу сон. Але якi гэта ўсё-такi неверагодны сон! Аказваецца, можна трызнiць наяву, усведамляючы, што гэта табе толькi снiцца. Добра б успомнiць аб усiм гэтым заўтра ранiцай, калi я прачнуся. Якi дзiўны стан! Зараз я ўсё бачу так выразна, так ясна, адчуваю сябе такiм бадзёрым i дужым - i ў той жа час добра ведаю, што ранiцай паспрабую што-небудзь прыпомнiць, у галаву мне палезе толькi дурнота. Колькi разоў гэта бывала са мной! Усе гэтыя дзiвосныя рэчы падобныя на золата гномаў: ноччу, калi яго атрымлiваеш, яно блiшчыць i зiхацiць, а днём ператвараецца ў кучу друзу i завялых лiсцяў".

Дарэшты засмучаны, пiсар сумна ўздыхаў, паглядаючы на птушак, якiя весела спявалi свае песенькi, пералятаючы з галiнкi на галiнку.

"I iм жывецца лепш, чым мне. Умець лятаць - якая дзiвосная здольнасць! Шчаслiвы той, хто ёю адораны. Калi б я толькi мог ператварыцца ў птушачку, я б стаў вось такiм маленькiм жаўранкам!"

I ў тую ж хвiлiну рукавы i фалды яго сурдута ператварылiся ў крылы i абраслi пер'ем, а замест галёшаў з'явiлiся кiпцюрыкi. Ён адразу заўважыў усе гэтыя ператварэннi i ўсмiхнуўся. "Ну, цяпер я бачу, што гэта сон. Але такiх вар'яцкiх сноў мне яшчэ не даводзiлася бачыць", - падумаў ён, узляцеў на зялёную галiнку i заспяваў.

Аднак у яго спевах ужо не было паэзii, паколькi ён перастаў быць паэтам: галёшы, як i ўсе, хто хоча чаго-небудзь дабiцца, выконвалi толькi адну справу за раз. Захацеў пiсар стаць паэтам - стаў, захацеў ператварыцца ў птушачку ператварыўся, але затое страцiў свае ранейшыя ўласцiвасцi.

"Цiкава: няма чаго сказаць! - падумаў ён. - Днём я сяджу ў палiцэйскай канцылярыi, займаючыся важнейшымi справамi, а ноччу мне снiцца, што я жаўранкам лятаю па Фрыдэрыксбергскаму парку. Ды аб гэтым, чорт вазьмi, можна напiсаць цэлую народную камедыю!"

I ён зляцеў на траву, закруцiў галоўкай i пачаў весела дзяўбцi гнуткiя травiнкi, якiя здавалiся яму цяпер велiзарнымi афрыканскiмi пальмамi.

Раптоўна вакол яго стала цёмна, як ноччу; яму здалося, быццам на яго накiнулi нейкую гiганцкую коўдру! На самой жа справе гэта хлопчык са слабодкi накрыў яго сваёй шапкай. Хлопчык запусцiў руку пад шапку i схапiў пiсара за спiнку i крыллi; той спачатку закрычаў ад страху, потым раптам абурыўся:

- Ах ты, нягоднае шчаня! Як ты смееш! Я палiцэйскi пiсар!

Але хлапчук пачуў толькi жаласлiвае "Пi-i, пi-i-i". Ён пстрыкнуў птушку па дзюбе i пайшоў з ёю далей.

Па дарозе ён сустрэў двух школьнiкаў; абодва яны былi ў вышэйшым класе па сваiм становiшчы ў грамадстве, i ў нiжэйшым - па разумовым развiццi i поспехах у навуках. Яны купiлi жаўранка за восем скiлiнгаў. Такiм чынам палiцэйскi пiсар вярнуўся ў горад i апынуўся ў адной кватэры на Гоцкай вулiцы.

- Чорт пабяры, добра, што гэта сон, - сказаў пiсар, - а не дык я здорава б раззлаваўся! Спачатку я стаў паэтам, потым - жаўранкам. I гэта ж мая паэтычная натура ўнушыла мне жаданне ператварыцца ў такую драбязу. Аднак невясёлае гэта жыццё, асаблiва калi трапiш у лапы падобным свавольнiкам. Хацеў бы я даведацца, чым усё гэта скончыцца?

Хлапчукi прынеслi яго ў прыгожа абстаўлены пакой, дзе iх сустрэла тоўстая ўсмешлiвая жанчына. Яна нiчуць не зарадавалася "простай палявой птушцы", як яна назвала жаўранка, тым не менш дазволiла хлапчукам пакiнуць яго i пасадзiць у клетку на падаконнiку.

- Быць можа, ён трошкi павесялiць папугайчыка! - дадала яна i з усмешкай зiрнула на вялiкага зялёнага папугая, якi важна пагойдваўся на кольцы ў шыкоўнай металiчнай клетцы. - Сёння ў папугайчыка дзень нараджэння, - сказала яна, дурнавата ўсмiхаючыся, - i палявая птушка хоча яго павiншаваць.

Папугай, нiчога на гэта не адказаўшы, усё гэтак жа важна разгойдваўся ўзад i ўперад. У гэты час гучна заспявала прыгожая канарэйка, якую сюды прывезлi мiнулым летам з цёплай i квiтучай роднай краiны.

- Бач ты, крыкуха! - сказала гаспадыня i накiнула на клетку белую насавую хустачку.

- Пi-пi! Якая жахлiвая мяцелiца! - уздыхнула канарэйка i змоўкла.

Пiсара, якога гаспадыня называла "палявой птушкай", пасадзiлi ў маленькую клетку, побач з клеткай канарэйкi i па суседстве з папугаем. Папугай мог ясна вымаўляць толькi адну фразу, якая нярэдка гучала вельмi камiчна: "Не, будзем людзьмi!", а ўсё астатняе атрымлiвалася ў яго гэтак жа незразумела, як шчэбет канарэйкi. Зрэшты, пiсар, ператварыўшыся ў птушку, выдатна разумеў сваiх новых знаёмых.