— Выдатна. Вы заўсёды зможаце прасiгналiзаваць, калi вам што-небудзь спатрэбiцца. I мужчыны пакiнулi Стасiс.

Азiрнуўшыся, мiс Фэлоўз убачыла, што хлопчык, не дакранаючыся да малака, па-ранейшаму не спускае з яе насцярожанага позiрку. Яна паспрабавала жэстамi паказаць яму, як падняць сподак да рота. Ён не пераняў яе прыкладу, аднак на гэты раз, калi яна дакранулася да яго, ён ужо не закрычаў.

Яго перапуджаныя вочы нi на секунду не пераставалi сачыць за ёй, ловячы кожны яе рух. Яна раптам заўважыла, што iнстынктыўна спрабуе супакоiць яго, паволi наблiжаючы руку да яго валасоў, аднак каб рука яе была ўвесь час у полi зроку. Тым самым яна давала яму зразумець, што ў гэтым жэсце не крыецца нiякая небяспека.

I ёй удалося пагладзiць яго па галаве.

— Я хачу паказаць табе, як карыстацца прыбiральняй, — сказала яна. — Як ты лiчыш, ты зможаш гэтаму навучыцца?

Гаварыла яна вельмi мякка i асцярожна, вельмi добра ўсведамляючы, што ён не зразумее нiводнага слова, аднак спадзеючыся на тое, што сам гук яе голасу супакоiць яго.

Хлопчык зноў зацмокаў языком.

— Можна ўзяць цябе за руку? — спыталася яна.

Яна працягнула яму абедзве рукi i замерла ў чаканнi. Рука дзiцяцi паволi пасунулася насустрач яе руцэ.

— Правiльна, — крыкнула яна.

Калi рука хлопчыка была ўжо за нейкi дзюйм ад яе рук, смеласць пакiнула яго, i ён адхапiў сваю руку назад.

— Ну што ж, — спакойна сказала мiс Фэлоўз, — пазней мы паспрабуем яшчэ раз. Табе не хочацца пасядзець? — яна паляпала рукою па ложку.

Марудна цягнуўся час, яшчэ больш марудна рухалася выхаванне дзiцяцi. Ёй не ўдалося прывучыць яго нi да прыбiральнi, нi да ложка. Калi хлопчыку вiдавочна захацелася спаць, ён апусцiўся на голую падлогу i хуценька шмыгануў пад ложак. Яна нагнулася, каб зiрнуць на яго, i з цемры на яе ўтаропiлiся два агнiстыя вокi, i яна пачула знаёмае прыцмокванне.

— Ну, добра, — сказала яна, — калi ты адчуваеш сябе там у большай бяспецы, можаш спаць пад ложкам.

Яна прыкрыла дзверы спальнi i падалася ў сама вялiкi з трох пакояў, дзе ёй быў падрыхтаваны ложак, над якiм па яе просьбе нацягнулi часовы тэнт.

«Калi гэтыя дурнi хочуць, каб я тут i начавала, — падумала яна, — яны павiнны павесiць люстэрка, памяняць шафу на больш ёмiстую i абсталяваць асобны туалет».

Яна нiяк не магла заснуць, мiжволi напружвала слых, каб толькi не прапусцiць нiводнага гуку з суседняга пакоя. Яна пераконвала сябе, што дзiця не можа само выбрацца з дому, але, нягледзячы на гэта, яе грызла сумненне. Абсалютна гладкiя сцены былi, безумоўна, вельмi высокiя, але раптам хлопчык лазiць, як малпа. Зрэшты, Хоскiнс запэўнiў яе, што за ўсiм тым, што адбываецца ўнiзе, назiраюць спецыяльныя прыборы.

Нечакана ёй прыйшла ў галаву новая думка: а што, калi хлопчык усё-такi небяспечны? Небяспечны ў сама лiтаральным сэнсе гэтага слова. Не, Хоскiнс не стаiў бы гэтага ад яе, не пакiнуў бы яе тут адну, калi б…

Яна паспрабавала пераканаць сябе ў адваротным, унутрана смеючыся са свайго страху. Гэта ж было ўсяго толькi трох-чатырохгадовае дзiця. Аднак, нягледзячы на ўсе намаганнi, ёй не ўдалося абрэзаць яму пазногцi. А што, як ён, калi яна засне, надумаецца напасцi на яе, пусцiць у ход зубы i пазногцi…

У яе перацяло дыханне. Як дзiўна… Яна пакутлiва напружыла слых, i на гэты раз ёй удалося пачуць нейкi гук. Хлопчык плакаў.

Не крычаў ад страху цi злосцi, не выў i не скавытаў, а менавiта цiха плакаў, як прыбiтае горам, вельмi няшчаснае адзiнокае дзiця.

«Нябога», — падумала мiс Фэлоўз, i ўпершыню пасля сустрэчы з iм сэрца яе працяў востры жаль.

Гэта ж дзiця, дык якое ж, па сутнасцi, значэнне мае форма яго галавы. I гэта не проста дзiця, а дзiця, якое асiрацела як нiводнае дзiця за ўсю гiсторыю чалавецтва. Тысячы гадоў таму назад не толькi памерлi яго бацькi, але незваротна знiкла ўсё, што некалi было яго светам. Груба выхаплены з таго даўняга часу, ён быў цяпер адзiнаю ва ўсiм свеце iстотаю такога роду. Апошняю i адзiнаю.

Яна адчула, як яе ўсё больш напаўняе глыбокая спагада i сорам за сваю бессардэчнасць. Старанна паправiўшы начную сарочку так, каб яна па мажлiвасцi лепш прыкрыла ёй ногi (ловячы адначасна сябе на зусiм недарэчнай думцы пра тое, што заўтра ж трэба прынесцi сюды халат), яна ўстала з пасцелi i пайшла ў суседнi пакой.

— Хлопчык мой, хлопчык! — шэптам паклiкала яна.

Яна была ўжо наважылася сунуць руку пад ложак, але, сцямiўшы, што ён можа ўкусiць яе, вырашыла гэтага не рабiць. Яна запалiла начнiк i адсунула ложак.

Няшчаснае дзiця, прытулiўшы каленi да падбародка, скруцiлася камячком у кутку, гледзячы на яе заплаканымi, поўнымi страху вачыма.

У змроку яго знешнасць здалася ёй менш агiднай.

— Ах ты, бядак, бядак, — сказала яна, асцярожна гладзячы яго па галаве, адчуваючы, як iмгненна напружылася, а потым паступова расслабiлася яго цела. Бедны хлапчук. Можна мне пабыць з табою?

Яна села побач з iм на падлогу i пачала паволi i рытмiчна гладзiць яго валасы, шчаку, руку, цiха спяваючы пяшчотную песеньку.

Пачуўшы яе спеў, дзiця падняло галаву, спрабуючы разгледзець пры слабым святле начнiка яе вусны, як бы зацiкавiўшыся гэтым зусiм новым для яго гукам.

Скарыстаўшы гэта, яна падцягнула яго блiжэй, i пяшчотным, але рашучым рухам ёй удалося паступова наблiзiць яго галаву да свайго пляча. Яна прасунула руку пад яго ногi i не спяшаючыся, плаўна падняла яго сабе на каленi. Зноў i зноў паўтараючы ўсё той жа адзiн нескладаны куплет i не выпускаючы дзiця з рук, яна паволi гайдалася ўзад i ўперад, люляючы яго. Яна паступова супакоiлася, i неўзабаве па яго роўным дыханнi яна зразумела, што дзiця заснула.

Вельмi асцярожна, стараючыся не нарабiць шуму, яна падсунула на месца ложак i палажыла на яго дзiця. Накрыўшы соннага, яна паглядзела на яго. У сне ягоны твар здаваўся такiм мiрным, такiм дзiцячым, што i сапраўды яго пачварнасць неяк менш кiдалася ў вочы.

Ужо iдучы на дыбачках да дзвярэй, яна раптам падумала: «А што, калi ён раптам прачнецца?» — i пайшла назад.

Пераадолеўшы ўнутранае супрацiўленне i авалодаўшы сваiмi супярэчлiвымi пачуццямi, яна ўздыхнула i паволi апусцiлася на ложак побач з дзiцем.

Ложак ёй быў надта малы, i ёй давялося скурчыцца, каб неяк улегчыся на iм. Апрача таго, яна не магла пазбавiцца ад пачуцця няёмкасцi, прычынаю якое была адсутнасць над ложкам тэнта. Але рука дзiцяцi нясмела каўзанулася ў яе далонь, i праз нейкi час ёй усё-такi ўдалося задрамаць.

Яна прачнулася як ад раптоўнага штуршка i з цяжкасцю стрымала крык жаху, якi ледзь не сарваўся з яе вуснаў. Хлопчык глядзеў шырока расплюшчанымi вачымi ёй проста ў вочы, i ёй спатрэбiлася даволi шмат часу, каб успомнiць, як яна апынулася тут, на ягоным ложку. Паволi, не адводзячы ад яго позiрку, яна спусцiла на падлогу спачатку адну, потым другую нагу.

Кiнуўшы iмклiвы спалоханы позiрк угору, яна напружыла мускулы на апошнi рашучы рывок, намагаючыся ўстаць з ложка.

Але ў той жа момант хлопчык выцягнуў руку, дакрануўся да яе вуснаў сваiмi падобнымi на цурбалкi пальцамi i штосьцi сказаў.

Гэты дотык прымусiў яе адхiснуцца. Пры дзённым святле ён быў невыносна агiдны.

Хлопчык зноў паўтарыў нейкую фразу, а потым, раскрыўшы шырокi рот, рухам рукi спрабаваў паказаць, быццам штосьцi вылiваецца ў яго з рота.

Мiс Фэлоўз задумалася, спрабуючы адгадаць значэнне гэтага жэста, i раптам усхвалявана ўсклiкнула:

— Ты хочаш, каб я спявала?

Хлопчык маўклiва працягваў глядзець на яе вусны.

Крыху фальшывячы ад натугi, мiс Фэлоўз пачала тую самую песеньку, што спявала яму напярэдаднi ноччу, i маленькая пачвара ўсмiхнулася, нязграбна гойдаючыся ў такт спеву. Чулася нейкае бульканне, якое можна было палiчыць за смех.

Мiс Фэлоўз неўпрыкмет уздыхнула. Так, правiльна кажуць, што музыка ўцiхамiрвае сэрца дзiкуна. Яна можа дапамагчы…

— Пачакай крыху, — сказала яна, — дай мне прывесцi сябе ў парадак, гэта зойме не больш хвiлiны. А потым я згатую снеданне.