Nieubłagana Wisło, próżno wstrząsasz rogi¹⁹¹,

Próżno brzegom gwałt czynisz i hamujesz drogi;

Nalazł fortel król August¹⁹², jako cię miał pożyć,

A ty musisz tę swoje dobrą mayśl położyć¹⁹³,

Bo krom wioseł, krom prumów już dziś suchą nogą

Twój grzbiet nieujeżdżony wszyscy deptać mogą.

Na tenże¹⁹⁴

Nie woła dziś przewoźnik: „Wsiadaj, kto ma wsiadać!

Niebezpieczno się wozić, gdy mrok pocznie padać.”

Słysz, mam ja zegar w mieszku, który póki bije¹⁹⁵,

Póty też i gospodarz, co go nosi, pije.

A ty spi, przewoźniku, nie dbając na goście;

Byś i darmo chciał przewieźć, ja wolę po moście.

Na tenże¹⁹⁶

To jest on brzeg szczęśliwy, gdzie na czasy wieczne

Litwa i Polska mają sejmy mieć społeczne¹⁹⁷.

A ten, który to wielkim swym staraniem sprawił,

Aby już więc żadnego wstrętu nie zostawił,

Wisłę, która nie zawżdy przewoźnika słucha,

Mostem spętał; bród wielki, ale droga sucha.

Na obraz Andrzeja Patrycego

Na wszytkim Patrycemu ten obraz jest równy,

Chyba to, że ten milczy, a owo wymowny.

Na Piotra

Nie przeto pytam, Pietrze, gdzie się chcesz przechodzić,

Abych się miał na jednę drogę z tobą zgodzić.

Ale gdziekolwiek ty chcesz, to mnie tam nie w drogę,

Bo twego kiepstwa słuchać już dalej nie mogę.

Na pszczoły budziwiskie¹⁹⁸

Do Jego Mił. P. Wojewody Wileńskiego

Patrzaj, jako płodnych pszczół niesłychane roje

Okładły, zacny panie, miodem ściany twoje.

Dobry to znak, jeśli Bóg dał wieszczą myśl komu,

Że dostatek i wieczne potomstwo w twym domu.

Na różą

Nadobny sobie kwiat Wenus obrała,

Kiedy by jego krasa dłużej trwała;

Lecz co zakwitnie, jako słońce wznidzie,

To zasię spadnie, ledwie wieczór przydzie.

Rwi, panno, różą za nowego kwiata,

A pomni, że tak bieżą twoje lata!

Na rym nierozmyślny

Kto mi każe rym pisać nierozmyślnie, taki

Ma wolą przyjąć, chocia będzie leda jaki.

Na wieniec

Ten wianeczek ruciany piękna Greta wiła,

Aby weń nadobnego Klimka przystroiła.

A jako wieniec tak się miłość jej zieleni,

A chocia wieniec zwiędnie, miłość się nie zmieni.

Na zachowanie

Co bez przyjaciół za żywot? Więzienie,

W którym niesmaczne żadne dobre mienie.

Bo jeslić się co przeciw myśli stanie,

Już jako możesz, sam przechowaj, panie!

Nikt nie poradzi, nikt nie pożałuje;

Takżeć, jeslić się dobrze poszańcuje,

Żaden się z tobą nie będzie radował,

Sam sobie będziesz w komorze smakował.

Co ludzi widzisz, wszytko podęjźrzani,

W oczy cię chwali, a na stronie gani.

Nie słyszysz prawdy, nie słyszysz przestrogi,

Być wierę miały uróść na łbie rogi.

Uchowaj Boże takiego żywota,

Daj raczej miłość, a chocia mniej złota!

O Aleksandrzech

Aleksander sławną Troję skaził¹⁹⁹,

Aleksander Persy z państwa zraził²⁰⁰,

Aleksander ufrasował żaki²⁰¹,

Aleksander powadził Polaki²⁰².

O Bekwarku

By lutnia mówić umiała,

Tak by nam w głos powiedziała:

„Wszyscy inszy w dudy grajcie,

Mnie Bekwarkowi niechajcie!”

Odpowiedź

Dla pijanic źle się z tym odkryć leda komu,

Tobie w ucho powiemy: „Czujem tu miód w domu.”

Ofiara

Pafijej²⁰³ swe zwierciadło Lais poświęciła.

Nie chce się widzieć, czym jest; nie może, czym była.

Na toż²⁰⁴

Gładkość od ciebie, Wenus, ale nie trwa w mierze,

Bo co ty dasz, to zasię z nienagła czas bierze.

Ponieważ tedy widzę, że mię twój dar mija,

Weźmiż i świadka daru swego, o Pafija!

Ofiara

Ten pas Greta, podstarzawszy sobie,

Poświęciła, można Wenus, tobie.

Tomku złoty, twoja wie kaleta,

Skąd dostała tego pasa Greta!

Ofiara

Tę sieć Mikołaj świętym ofiaruje,

Bo mniej w starości co dzień mocy czuje.

Teraz pod wodą grajcie, ryby, śmiele,

Mikołaj zdycha, sieć wisi w kościele!

O fraszkach

Próżno mnie do dziewiąci lat swe fraszki chować²⁰⁵,

Jako ksiąg mądrzy ludzi zwykli poprawować,

Bo tu moją pilnością już nic nie przybędzie:

Bych kreślił i nadkreślił, fraszka fraszką będzie.

O Gąsce²⁰⁶

Albo Staś, albo Gąska²⁰⁷, przedsię ktoś niemądry,

Częstował panią (nie wiem, jako to rzec) jądry.

Trafił się tam do tego, co jej też rad służył,

Ale jeszcze był tego bytu z nią nie użył.

Ujźrzawszy poszedł nazad. Błazen za nim z lochu:

„Nie gniewajcie się, będzieć i wam, panie Włochu.”

O gościu

Gość napisał na murze, że coś paniej czynił;

Drugi, źle wyczytawszy, jako złego winił:

„Otóż widzisz — powiada — czyńże dobrze komu,

A to tu drugi snąć bił gospodynią w domu.”

A sługa stojąc za nim: „Przypatrzcie się, panie!

Widzi mi się, że swad zbił stoi tam na ścianie.”

O kapelanie

Królowa do mszej chciała, ale kapelana

Dorna nie naleziono, bo pilnował dzbana.

Przyjdzie potym nierychło w czerwonym ornacie.

A królowa: „Ksze miły, długo to sypiacie!”

A mój dobry kapelan na ono łajanie:

„Jeszczem ci się dziś nie kładł, co za długie spanie?”

O drugim²⁰⁸

Co się wam widzi ten drugi?

„Księże, nie bądź ze mszą długi!”

„Ba, to łacno odniesiecie,

Nie będzie jej, jeśli chcecie.”

O kaznodziei

Pytano kaznodzieje: „Czemu to, prałacie,

Nie tak sami żywiecie, jako nauczacie?”

(A miał doma kucharkę.) I rzecze: „Mój panie,

Kazaniu się nie dziwuj, bo mam pięćset na nie;

A nie wziąłbych tysiąca, mogę to rzec śmiele,

Bych tak miał czynić, jako nauczam w kościele.”

O Koźle²⁰⁹

Kozieł, kto go zna, piwszy do północy,

Nie mógł do domu trafić o swej mocy;

Ujźrzawszy kogoś: „Słuchaj, panie młody,

Proszę cię, nie wiesz ty mojej gospody?”

A ten: „Niech cię znam, tedy się dowiewa²¹⁰.”

„Jam — pry — jest Kozieł.” „Idźże spać do chlewa!”

O łazarzowych księgach²¹¹

Coć wymyślili ci heretykowie?

(Bo tak filozof luterana zowie.)

Łazarz on święty, kiedy znowu ożył,

Napisał księgi, w które wszytko włożył,

Cokolwiek widział albo co i słyszał

Na onym świecie, gdy pod ziemią dyszał.

Ale ich nie chciał pokazać nikomu,

Ani obcemu, ani swoim w domu.

Aż gdy miał umrzeć, natenczas tam wskazał

Po filozofa²¹² i temuż ukazał

One swe księgi, ale zawiązane²¹³

I nadto jeszcze zapieczętowane.

I rzecze k’niemu: „Ja śmierć bliską czuję,

A tak cię tymi księgami daruję²¹⁴,

Gdziem wszytko włożył, com widział i słyszał