Ў зялёнай дуброве паджарая Белка,
Такая вясёлая, зь песьнямi, зь сьмехам,
Зьбiрае зь ляшчэўнiку летам гарэхi.
Насыпала поўныя куфры, як лёду,
Раскусiш - як сонца, зярняты - як зь мёду.
Сказалi Мядзьведзю: - Ёсьць дзеўка з пасагам!
Прыбраўся Кудлаты Мядзьведзь у сярмягу;
Кашулю узьдзеў, што злупiў у Мiколы,
Як той баранiў ад яго калiсь пчолы;
Ўзяў пояс лiповы i кiй сукаваты,
Так выбраўся зь сьвiтай Мядзьведзь наш у сваты.
* * *
Такое вясельле магло толькi хiба
Быць там, дзе ёсьць Нарач, бор цёмны ды рыба.
Iгралi ў цымбалы Шаршнi i Асьвянкi,
Iгралi дзень цэлы да самай заранкi;
А ў цёмным ягоднiку зь Цецярукамi
Ў тахт Дзятлы у бубны лупiлi насамi,
I зь вёскi далёкай, дзе жытнiя гонi,
Iм Певень iграў на чырвонай гармонi.
Лявонiху ёмка скакала Лiсiца,
Аж ветрам паджарым шумела спаднiца.
Як выйшаў Мядзьведзь, тупнуў левай ды правай,
Пайшоў прысядаць - замiгцелi рукавы.
Скакаць ён так мог-бы дзён пяць цi мо' дзесяць
Адно толькi боты стапталiся ў лесе;
Ды нат i ў мяне там знасiлiся лапцi...
На трэйцюю ноч пачалi разьяжджацца.
* * *
Памалу прайшоў цiхi верасень-месяц.
Ляжыць, пажывае Мядзьведзь шэры ў лесе,
Дзе глуш ды сасновае шумнае рэха,
А Белачка носiць ваду i гарэхi.
Насыпе Мядзьведзь iх у ступу, як лёду,
А зьверху бабухне дубовай калодай!
Наесца i сьпiць у сваiм у палацы,
Нат слухаць ня хоча, хто кажа аб працы.
Пажыў ён па-панску нямала так часу,
Пакуль не хапiла у Белкi прыпасаў.
Ляжыць i раве ён, ледзь бор не аглохне:
- Ой, мусiць, я хутка ня выжыву, здохну!..
Лячыла Мядзьведзя Варона-Шаптуха,
I Дзяцел пастукваў трубкай у вуха,
I банкi на пяты стаўляла Сарока,
Кампрэсы яму прыкладала пад бокам...
Ды што нi рабiлi - ўсё не памагала.
Шмат вылiзаў лекаў, гусiны i сала...
Ды што тыя лекi, калi наш Кудлаты
Зьеў двух дактароў зь Белавежы лычатых.
Хадзiў тады блiзка Цыган хiтры недзе,
Пачуў пра цяжкую хваробу Мядзьведзя
I кажа: - Ты, бацю, ня слухай нiкога.
Цыган табе зельля парадзiць другога.
Вiдаць, ты ня можаш нi сесьцi, нi легчы,
Ня можаш, мой баценька, мала ты есьцi!...
* * *
Дзе ў лесе дарога, а з боку паляна,
Лячыў Цыган брагай-сiвухай да рана;
Яшчэ паiў зельлем салодкiм, як мёдам,
Спаiўшы, Мядзьведзя прыкуў да калоды,
Пазьней яму ўсыпаў бярозавай кашы,
Павёў яго цешыць людзей на кiрмашах.
Перш доўга Мядзьведзь касурыўся ды охаў,
А потым зрабiўся такiм скамарохам!
Дзе толькi ня прыйдзе пад хаты крывыя
Зьлятаюцца дзецi, дзяўчаты, старыя,
Прыносяць салодкага мёду, гарэхаў,
А ён давядзе аж да сльёз i да сьмеху.
Сьмяюцца i дзецi, i куры, i конi,
Як ён у шарахаўкi звонкiя звонiць;
Сьмяюцца асьверы, i стрэхi, i хаты,
Як пойдзе скакаць пад цымбалы Кудлаты.
Здаецца, няпраўда, што людзi гавораць,
Што быў ён раней абiбокам i хворым...
А Белачка там, дзе ёсьць пушча густая,
Ў сасновыя куфры гарэхi зьбiрае
I добра хавае, каб iх нi мядзьведзi
Знайсьцi не маглi, нi вясковыя дзецi,
Ды чорнымi зорка пiльнуе вачыма
I лускае iх у сьцюдзёныя зiмы...
А там, за сасновым за лесам, за борам,
Як золатам сiнiм, iграюць азёры!
А глянеш навокал - такая краiна:
Дзе ступiш - то рэха, то казка, былiна...
Ёсьць, праўда, i сумных нямала, бязь лiку,
Але мы iх лепей пакiнем вялiкiм.
А вам, мае дзеткi, з вачыма, як золак,
Аддам усе дзiвы тых казак вясёлых.
Максiм Танк
IРЫНКА
Iрынцы спадабалася
Цудоўная вясна.
Як восенi даждалася,
Пайшла прасiць яна,
Прасiць нябёс ня хмарыцца,
Вятроў - не галасiць,
Срабрыстых росаў ранiцай
На травах не гасiць;
Каб сонейка высокае
Сьвяцiла на палi,
А кветкi сiнявокiя
Зноў на лугох цьвiлi;
Прасiць сям'ю крылатую
Зь лясоў не адлятаць,
Бярозку расахатую
Лiстоў не атрасаць...
Прасiла яна шчыра так,
Прасiла ўсю зiму,
I мо' вясна аж з выраю
Вярнулася таму.
Вярнулася, пяе iзноў
Зь бярозкай над ракой,
Пяе сярод дуброў, лугоў
Зь Iрынкаю малой.
Максiм Танк
ЯК ВЯСНА ПРЫШЛА
Як вясна прышла ў гаi,
Разбудзiла ручаi
I паклiкала iзноў
Птушак з выраю дамоў.
Прыляцелi жаўрукi,
I зязюлi, i шпакi,
Качкi, чэпiкi,
Раюцца,
Зь iмi ластаўкi.
Прыляцелi журавы,
Буслы, кнiгаўкi...
Дзе ты тут усiх
Пералiчыш iх!
Прыляцелi, ў полi селi,
Зь вераб'ямi-забiякамi
Спрачаюцца:
- Мы пакiнулi вас тут
Зiмаваць, зiмаваць;
Вас прасiлi гаспадарку
Пiльнаваць, даглядаць,
А вярнулiся назад,
Непаладкаў шмат!..
Вераб'i на гэта толькi
У вадказ усiм:
- Чым-жа мы тут вiнаваты,
Чым, чым, чым?!
- Дзе нi глянеш - збожжа столькi
У стагох,
Гаварыў жаўрук усiм,
- Было восеньню багатай
На палёх,
- Чым-жа мы тут вiнаваты,
Чым, чым, чым?
- Я пакiнула дубровы
Ў iх уборы каляровым,
А цяпер, - зязюля кажа,
Трэба мне зноў у ляску
Ды на кажным на сучку
Будзiць лiсьцiкi: ку-ку !..
За зязюляй журавель
Кажа: - Я на поплаве
Шмат быў восеньню пакiнуў
I брусьнiц, i журавiнаў,
А цяпер-жа, ля ракi
Анi ягадкi!..
- Гэта, пэўна, вераб'i,
Кажуць ластаўкi,
На палёх
I на лугох
Усё папсавалi
Перапiлi, пераелi,
Пераласавалi...
Вераб'i тут узлавалiся
Зусiм:
- Чым-жа мы тут вiнаваты,
Чым, чым, чым?
Нам зiмою цяжкавата
Тут было самiм.
Чым-жа мы тут вiнаваты,
Чым?!.
Невядома, колькi-б часу
Спрэчкi птушкi тут вялi,
Але ў гэты дзень iз школы
Дзецi мiма iх iшлi.
I яны сябром пярнатым
Расказалi ўсiм:
- Вераб'i ня вiнаваты
Тут нi ў чым,
Бо зялёны лiст дуброў
Сам асыпаўся далоў,
Збожжа з поля зьвезьлi людзi,
Ягады змарозiў студзень
Подыхам сваiм.
Вераб'i-ж ня вiнаваты
Тут нi ў чым!
Памагчы вам трэба можа,
Вам ахвотна дапаможам.
Калi трэба - пачастуем,
Абаронiм, павартуем.
Мы ў лясох, садох сягоньня
Ладзiм гнёзды i шпакоўнi,
Бо ўсе рады вам,
Дарагiм сябрам...
I цяпер у нас заўсёды
У сям'i крылатай згода,
Луг зялёны - сенажаць,
Лес дрымучы, сад i поле,
Сiнiх рэк, азёр прывольле
Песьнямi птушынымi зьвiняць.
Максiм Танк
ЖУРАВЕЛЬ I ЧАПЛЯ