”Ĵetinte kelkajn lastajn malbenojn, Sarkoja forrapidispor raporti al Tal Hajus sian eltrovon. Mia patrino, volvintemin per la silkoj kaj peltoj de siaj noktaj kovraĵoj,tiel ke mi apenaŭ estis videbla, malsupreniris al la stratoj kaj kuregis al la periferio de la civito, al la vojo kondukantasuden, laŭ direkto al la viro kies protekton ŝi nepovis pretendi, kies vizaĝon tamen ŝi volis unufoje ankoraŭvidi antaŭ ol morti.”

”Kiam ni alproksimiĝis al la suda limo de la civito,venis al ni sono transe de la muska ebenaĵo, el la direktode la sola trairejo tra la montoj, kiu kondukis al lapordegoj, la trairejo, tra kiu karavanoj el ĉiuj direktojeniras la civiton. La sonoj estis pro la fajfkriado de la toatojkaj la gruntado de la zitidaroj, kun kelkfoje tintadode armiloj, kiu anoncis la alproksimiĝon de militistaro.La ĉefa penso en ŝia menso estis, ke jen estas mia patro,revenanta de sia ekspedicio, sed pro la konata ruzeco dela Tarkanoj ŝi juĝis plej prudente ne kure aliri por salutilin.”

”Retirante sin en la ombrojn de pordo, ŝi atendis laalvenon de la kavalkado, kiu baldaŭ eniris la avenuon,disiĝante kaj plenigante la vojon inter la muroj. Dum lakapo de la procesio preterpasis nin, la malpli grandaluno aperis post la superpendantaj tegmentoj, kaj heligisla scenon per la tuta brilo de sia mirinda lumo. Miapatrino ankoraŭ pli multe retiris sin en la amikajn ombrojn,kaj el sia kaŝejo vidis, ke la ekspedicio ne estas tiude mia patro; ĝi estis la revenanta karavano, portanta lajunajn Tarkanojn. Tuj ŝi formis sian planon, kaj kiamgranda ĉaro svingiĝis proksime de nia kaŝejo, ŝi glitigissin sur la trenatan vostotabulon, kaŭris en la ombro dela altaj flankoj, kaj premis min al sia brusto, en ama paroksismo.”

”Ŝi sciis, kion mi ne sciis, ke neniam denove post tiunokto ŝi tenos min al sia brusto, kaj neniam, verŝajne, nidenove vidos unu la alian.”

”Kiam ni atingis la placon, en la ĝenerala konfuzo ŝienmiksis min inter la aliajn infanojn, kies dumvojaĝajgardantoj nun libere povis forlasi sian respondecon. Onigregigis nin en unu granda ĉambro, kaj virinoj, kiuj neestis kun la ekspedicio nutris nin. La postan tagon onidisdonis nin inter la sekvantaroj de la ĉefuloj.”

”Neniam post tiu nokto mi vidis mian patrinon. TalHajus enkarcerigis ŝin. Ĉiamaniere, ankaŭ per la plejterura kaj hontiga torturo, oni penis ŝiri el ŝi la nomonde mia patro. Sed ŝi restis fidela kaj lojala, kaj fine mortisinter la ridegado de Tal Hajus kaj liaj ĉefuloj, dum nepriskribeblatorturo.”

”Mi poste eksciis, ke ŝi diris al ili, ke ŝi mortigis minpor evitigi al mi similan morton sub iliaj manoj, kaj ĵetismian korpon al la blankaj simioj. Nur Sarkoja malkredisŝin, kaj mi sentas ĝis hodiaŭ, ke ŝi suspektas mianoriginon, kaj tamen ne kuraĝas malkaŝigi min, almenaŭnun, ĉar ŝi certe divenas ankaŭ la nomon de mia patro.

”Kiam li revenis de sia ekspedicio kaj aŭdis la historionpri la sorto de mia patrino el la buŝo de Tal Hajusmem, mi ĉeestis. Mi povis vidi, ke neniam eĉ per tremetode muskolo li montris la plej etan emocion; kaj li neridis, kiam Tal Hajus ĝoje rakontis pri ŝia agonio. De tiumomento li iĝis pli kruela ol la plej kruelaj homoj, kaj miatendas la tagon, kiam li atingos sian celon, kaj tretos lakadavron de Tal Hajus. Mi estas tiel certa, ke li atendasla okazon por venĝegi sin, ankaŭ ke lia amo estas tielforta en lia brusto, kiel kiam ĝi unue transformis lin antaŭkvardek jaroj, kiel mi estas, ke ni sidas tie ĉi sur larando de la praoceano, dum saĝaj homoj dormas, JohanoCarter.”

”Kaj via patro, Solla, ĉu li estas inter ni ĉiuj nun?” midemandis.

”Jes,” ŝi respondis, ”sed li ne scias, kiu mi estas. kaj line scias, kiu perfidis mian patrinon al Tal Hajus. Mi solascias la nomon de mia patro, kaj nur mi kaj Tal Hajus kajSarkoja scias, ke ŝi estas tiu, kiu portis la rakonton destinontanmorton kaj torturon al lia amatino.”

Dum kelkaj momentoj ni sidis silentaj, ŝi, absorbita depensoj pri sia terura pasinteco, kaj mi, kompatante lahomojn kondamnitajn pro la senkoraj moroj de sia rasoal senamaj vivoj de kruelemo. Baldaŭ ŝi parolis.

”Johano Carter, se iam vera homo paŝis sur la malvarma,mortinta brusto de Barsumo, vi estas tia. Mi scias,ke mi povas fidi vin, kaj ĉar la scio eble povos iun tagonhelpi al vi, aŭ al li, aŭ al Deja Toris, aŭ al mi, mi diros alvi la nomon de mia patro, kaj ne ordonos ligon aŭ kondiĉojnal via lango. Kiam venos la oportuna horo, parolula veron, se tiel ŝajnos al vi plej bone. Mi fidas al vi, ĉarlaŭ mia scio vi ne estas dotita de tiu terura trajto, la konstantakaj senescepta verdiremo, mi scias, ke vi povusmensogi kiel vera ĝentlemano de Virginio, se tiel vi povusevitigi al aliaj doloron aŭ suferon. La nomo de miapatro estas Tars Tarkas.”

La cetero de nia vojaĝo al Tark estis seneventa. Dumdudek tagoj ni survojis, transirante du marfundojn,kaj trapasante plurajn ruinajn civitojn, plejparte pli malgrandajnol Korad. Dufoje ni transiris la famajn Marsajnakvovojojn, kiujn niaj Teraj astronomoj nomas kanaloj.

Kiam ni proksimiĝis al ili, oni sendis militiston antaŭenkun forta binoklo, kaj se ne estis videbla ia arego de ruĝMarsanaj militistoj, ni proksimiĝis kiel eble plej proksimekaj kamploĝis ĝis mallumiĝo. Tiam ni malrapide alirisla kulturitan teron, kaj trovante unu el la grandajlarĝaj vojoj, kiuj transiras tiujn areojn je regulaj interspacoj,silente kaj sinkaŝeme transiris al la senakva tero aliflanke. Necesis kvin horoj unuafoje por transiri senhalte,kaj duafoje tuta nokto, ĉar kiam la suno montris sin, ninur ĵus forlasis la altmurajn kampojn.

Ĉar ni transiris dum mallumo, mi malmulton povisvidi, krom kiam la pli proksima luno lumigis etajn pecojnde la pejzaĝo, montranta ĉirkaŭmuritajn kampojnkaj malaltajn, neorde konstruitajn domojn, sufiĉe similajnal niaj Teraj farmbienoj. Troviĝis multaj arboj, ordearanĝitaj, kaj kelkaj el ili estis tre altaj. En kelkaj el laenfermaĵoj estis bestoj, kaj ili sciigis sian ĉeeston perfajfkrioj kaj gruntoj de timo, kiam ili flaris niajn strangajn,sovaĝajn bestojn kaj la pli sovaĝajn homojn.

Nur unufoje mi vidis fremdan homon. Tio okazis je lainterkruciĝo de nia vojo kun la larĝa, blanka vojo kiutratranĉas ĉiun kulturitan regionon laŭlonge, ĝuste je ĝiacentro. Sendube li estis dormanta apud la vojo, ĉar, kiammi venis apud lin, li levis sin je la kubuto, kaj post rigardoal la alvenanta karavano, salte ekstaris kun kriego kajfreneze forkuris laŭ la vojo, por fine suprengrimpi apudanmuron kun facilmova kapablo de timigita kato. LaTarkanoj neniel atentis lin; ili ne havis militemajn intencojn,kaj signis, ke ili vidis lin, nur per tio ke ili iom rapidigisla karavanon, alirante la dezerton, kiu markasnian eniron en la regnolandon de Tal Hajus.

Eĉ ne unufoje mi havis parolon kun Deja Toris. Ŝi sendisal mi neniun komunikaĵon por diri, ke mi estos bonvenaal ŝia ĉaro, kaj mia malsaĝa fiero malhelpis min fariian alproksimiĝon. Mi vere kredas, ke la sinteno de iuviro al la virinoj ekzistas laŭ inversa proporcio je lia bravecointer viroj. La malfortuloj kaj la stultuloj ofte estastre kapablaj por sorci la virinojn, dum la militista viro,kiu povas sentime alrigardi milon da veraj danĝeroj, sidaskaŝante sin en la ombroj, kiel timplena infano.

Ĝuste tridek tagojn post mia alveno sur Barsumo nieniris la antikvan civiton Tark, de kies jam longe forgesita popolo la hordoj de verdaj homoj ŝtelis eĉ la nomon.

La hordoj de Tark laŭnombre estas proksimume tridekmil, dividitaj inter dudek kvin komunumoj. Ĉiu komunumohavas sian propran ”jedon” kaj malpli gravajnĉefojn, sed ĉiuj estas regataj de Tal Hajus, ”jedako” deTark. La civito Tark estas ĉefsidejo de kvin el la komunumoj,la ĉefsidejoj de la aliaj estas la diversaj dezertajcivitoj de antikva Marso, en la distrikto, al kiu Tal Hajuspretendas.